بررسي مصادر روايي تفسير الميزان و انعكاس با واسطه روايات از مصادر اوليه

بي‌گمان از جمله ارزشمندترين تفاسيري كه تاكنون نگاشته شده، تفسير الميزان اثر علامه طباطبايي مي‌باشد. در اين اثر به روايات توجه ويژه‌اي شده است و مفسر پس از تفسير دسته‌اي از آيات، تحت عنوان «بحث روائي»، با ارجاع به منابع فريقين روايات را گزارش و تبيين كرده است. به‌رغم پژوهش‌هاي متعددي كه درباره روايات الميزان صورت پذيرفته، در هيچ اثري مصادر روايات آن تحقيق نشده است، لذا در اين پژوهش، با روش توصيفي تحليلي مصادر روايات اين تفسير مورد واكاوي قرار گرفته و بر اساس دلايل و شواهد متعددي بر اين حقيقت رهنمون گرديده كه علامه طباطبايي در نقل روايات شيعه غالباً به الصافي، البرهان، نورالثقلين و بحارالانوار رجوع داشته و بدون اينكه اين منابع واسطه را ذكر كند، از طريق آن‌ها مستقيماً به مآخذ اصلي روايات ارجاع داده است. در نقل روايات اهل سنت نيز چنين روشي داشته و از منابع واسطه‌اي چون: البرهان، بحارالأنوار، الاتقان و الدرّ المنثور استفاده كرده است. گفتني است هدف اين پژوهش درصدد خرده گرفتن بر شيوه علامه طباطبايي نيست، زيرا روش عالمان سلف بر اين منوال بوده است، بلكه در پي نشان دادن اين نكته است كه پژوهشگران به هنگام بهره‌گيري از روايات تفسيري الميزان خود را از توجه و مراجعه به منابع اصلي روايات بي‌نياز ندانند.