بررسي و تحليل تاريخي انديشه پيوستگي متن قرآن كريم

انديشه پيوستگي متن قرآن كريم پيشينه‌اي ديرين در مطالعات قرآني دارد و به سده‌هاي نخست اسلامي باز ميگردد. باور به پيوستگي متن قرآن در مباحثي نظير نظم، اعجاز قرآن و تناسب آيات و سور بازتاب يافته و به تدوين آثاري دراين‌باره انجاميده است. بااين‌همه، آرا و نظريات در اين باب نشانگر وجود رويكردهايي متناقض و متفاوت به مسئله پيوستگي متن قرآن كريم است. از اين رو، در مقاله حاضر با روش تحليلي تاريخي به بررسي اين انديشه، رويكردهاي متفاوت دراين‌باره و بررسي خاستگاه و روش آنها پرداخته‌ايم. در اين راستا، پس از تبيين خاستگاه پيوستگي در مطالعات قرآني، دو رويكرد كلي به مسئله پيوستگي متن قرآن را صورتبندي و تحليل كرده‌ايم: 1رويكرد گسسته‌باور كه ريشه در مطالعات تاريخيانتقادي به متن قرآن‌كريم دارد و رويكرد غالب قرآن‌پژوهان اروپاييامريكايي است. 2رويكرد نظم‌باور كه به دو شاخه نظم‌انديشي كهن و نظمپژوهي نوين تقسيم مي‌شود. نظم‌انديشي كهن، عموماً برمبناي توقيفي بودن ترتيب آيات و سور و با روش خطيجزئي در صدد اثبات پيوستگي به مثابه يكي از وجوه اعجاز قرآن‌كريم است. نظم‌پژوهي نوين رويكردي جديد درميان قرآن‌پژوهان معاصر مسلمان و قرآن‌پژوهان اروپاييامريكايي است كه با روش تحليليتركيبي به اثبات انسجام قرآن به ويژه در سوره‌هاي بلند مدني مي‌پردازد. اين رويكرد در ميان قرآن‌پژوهان مسلمان معاصر برخاسته از نهضت بازگشت به قرآن است كه مي‌كوشد به شبهات مطرح‌شده درباب ساختار قرآن پاسخ‌دهد. در ميان قرآن‌پژوهان اروپاييامريكايي نظم‌پژوهي نوين ريشه در تغيير جهت رويكرد به متن قرآن از نگاه درزماني به همزماني، مطالعات ادبي كتاب مقدس و تركيب آن با زبانشناسي ساختگرا دارد.