نشانه‌شناسي اجتماعي دعوت موسي(ع) بر اساس الگوي ناامني نشانه‌اي

واكاوي عناصر فرهنگي از رهگذر تدقيق در رمزگان نشانه‌اي و هنجارهاي اجتماعي، غايتي است كه در رويكرد نشانه‌شناسي اجتماعي دنبال مي‌شود. رمزگان نشانه‌اي بيانگر ميزان پايبندي افراد به طبقات خاص اجتماع است و همين امر موجب مي‌شود تا افراد در صورت تطابق يا عدم تطابق با هنجارهاي اجتماع، احساس امنيت يا ناامني نمايند و در صورت احساس ناامني، طيف متنوعي از عكس‌العمل‌ها همچون خاموشي، بيش‌تصحيحي، تلافي و سردرگمي را بروز دهند. اين جستار با شيوه توصيفي تحليلي در آيات مرتبط با دعوت موسي(ع)، ضمن بررسي هنجارهاي جامعه آن روز به مطالعه عكس‌العمل‌هاي فرعون و بني‌اسرائيل در مقابل دعوت رسول الهي مي‌پردازد تا بدين‌ وسيله از يك سو با پياده‌سازي آن در متن مقدس در راه توسعه اين الگو قدم بردارد و از سوي ديگر از منظري نو به بررسي ظرفيت شگرف متون قصص قرآني در فرآيند معنا‌سازي بپردازد و افق نويني در تحليل قصص قرآني بگشايد. يافته‌ها بيانگر آن است كه مي‌توان در زمان احساس ناامني قبل از بروز هر گونه عكس العملي، موقعيتي با نام «پيشاناامني نشانه‌اي» را مفروض دانست، نيز سطوح قدرت در زمان دعوت موسي(ع) ثابت نبوده و با تغيير و تحول معناداري از فرعون به موسي(ع) انتقال يافته است. در اين راستا مواجهه فرعون با هنجارهاي متضادي كه حضرت موسي(ع) در فراز و نشيب دعوت الهي خويش در جامعه اشاعه داده بود، در قالب عكس‌العمل‌هاي تلافي‌جويانه متعدد ظهور داشته است. بني‌اسرائيل نيز در مقابل دعوت توحيدي موسي(ع) گونه‌هاي مختلف عكس‌العمل همچون خاموشي وسردرگمي را از خود بروز دادند و در اين ميان عده كمي ايمان آوردند.