تطوّرات واجي و تحوّل معنايي واژگان در تاريخ بيهقي

گروه هاي زباني در سير تاريخي از فارسي باستان تا فارسي دري كنوني، تحوّل و تغييراتي يافته كه در اين ميان تغيير و تطوّرات واجي يكي از مهم ترين دگرگوني هاي آن به شمار مي رود. در اين مقال تلاش مي شود كه نوع تطوّر «واجي» و «معنايي» در كتاب تاريخ بيهقي به عنوان يكي از اُمّهات نثر سبك خراساني در قرن پنجم نشان داده شود. به علت نزديكيِ زماني تاريخ بيهقي به فارسي ميانه (پهلوي)، بسياري از خصوصيّات آوايي زبان پهلوي را در خود، حفظ كرده و بسياري از واژگان مانند: آشكار، پدرود، بهر و... بدون هيچ گونه تغييري وارد اين كتاب شده اند. روش كار در اين تحقيق به شيوه توصيفي ـ كتابخانه اي است. تغييرات واجي در اين اثر به صورت هاي «كاهش و تخفيف»، «افزايش»، «ابدال» و «ادغام» خود را نشان داده كه بيشترين فرآيند اين تغيير، «ابدال» بوده است. در تحوّل معنايي مفردات در اين مقال، واژگان با چند وضعيت تحوّلي روبرو شده اند: يا متروك شده و يا علاوه بر معناي گذشته، معناي جديد نيز گرفته اند. در تحوّل معنايي، جمله ها اغلب در معناي غير واقعي و وضعي خود بكار رفته و به صورت  جملات كنايي درآمده اند.