گستره حكم حرمت قتل و قصاص نفس در آيه 33 سوره اسراء

آيه 33 سوره اسراء از شهرت تاريخي برخوردار است؛ زيرا معاويه با تمسك بدان و به‌بهانه اينكه وليّ دم خليفه مقتول است، از بيعت با امام علي سر باز زد. اين آيه از شهرت فقهي نيز برخوردار است؛ زيرا احكام متعدد فقهي همچون «اصل حرمت قتل هر انسان فارغ از دين و وضعيت او»، «ضابطه قصاص نفس» و «مشروعيت قصاص» از آن قابل استخراج است، ولي بي‌شك يكي از فرازهاي مهم آيه، عبارت «مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً» مي‌باشد كه در شمول آن بر برخي موارد تأملاتي است؛ مانند «مرتكب جرم حدي مستوجب سلب حيات كه به‌وسيله غيرامام و حاكم به‌قتل رسيده است»، «قاتلي كه به‌وسيله غير وليّ دم و مأذون ازسوي او كشته شده باشد»، «كسي كه كشته شده است و قاتل ادعا مي‌كند در دفاع مشروع او را كشته است، بي‌آنكه بتواند اثبات كند» و... . مقاله حاضر ضمن بيان شأن نزول آيه و اصل حرمت قتل، به تبيين و تطبيق يا عدم تطبيق عبارت «مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً» بر موارد مشكوك مي‌پردازد.