تحليلي بر مديريت اراضي كشاورزي در شركت‏هاي سهامي زراعي ايران: چالش‌ها و تنگناها

مفهوم مديريت نظام‌هاي بهره‌برداري در شركت‏هاي سهامي زراعي در ايران به‌ ويژه پس از اجراي قانون اصلاحات ارضي در ابتداي دهه 40 مورد توجه قرار گرفته و به تدريج به يكي از اركان برنامه‌هاي توسعه پايدار كشاورزي تبديل شده است. خردي و پراكندگي اراضي كشاورزي و خلاء مديريت توليد در غياب عمده مالكين، موجب از هم گسيختگي ساختار توليد و مديريت بخش وسيعي از اراضي كشاورزي شد. حال با توجه به عوامل مختلف خردي و پراكندگي اراضي كشاورزي از جمله ارث اسلامي بايستي تمهيداتي اساسي براي ساماندهي مالكيت و كاربري اراضي كشاورزي در نظر گرفته شود. بنابراين شركت‌هاي سهامي زراعي به منظور تجميع قطعات خرد و پراكنده و جلوگيري از خرد شدن و تقسيم اراضي كشاورزي به قطعات كوچك غيراقتصادي، افزايش ميزان سطح زيركشت كشور، بهبود بهره‏وري اراضي كشاورزي، فراهم نمودن موجبات افزايش توليد و درآمد سرانه كشاورزان و آشنا نمودن كشاورزان با فناوري‏هاي نوين به‌وجود آمد. بر اين اساس اين بررسي با هدف تحليل ساماندهي اراضي كشاورزي در شركت‏هاي سهامي زراعي به صورت مروري انجام شده و چالش‌ها و تنگناها در اين زمينه مورد واكاوي قرار گرفتند. نتايج اين بررسي نشان داد كه چالش‏هاي مديريت شركت‏هاي سهامي زراعي شامل بستگي شركت به توانايي و صحت عمل يك مديرعامل، فقدان انگيزه مالي براي كاركنان شركت‍ها كه اغلب حقوق ثابتي داشتند، فقدان امكانات براي پرورش استعدادهاي مديريتي و كارآفرين دهقانان، تحميل الگوهاي كشت از طرف مديران بالادستي بدون توجه به شرايط منطقه‍اي كه به خسارات فراواني منجر مي‍شد كه ناشي از عدم تطبيق محصولات كاشته شده با اقليم منطقه بود، كمبود مديران با تجربه كافي به‏علاوه كمبود حقوق و مسئله مسكن سبب مي‍شد كه مديران موجود در شركت‍ها نيز بيش از سه تا چهار سال در اين شركت‍ها دوام نياورند. نتايج اين بررسي مي‏تواند مديران كشاورزي و ارگان‏هاي ذيربط قرار گيرد بنابراين پيشنهاد مي‏شود سازمان مركزي تعاون روستايي با اتخاذ راهبردهاي متناسب و با رفع چالش‏ها و تنگناهاي مورد نظر مسير توسعه اين شركت‏ها را هموار نمايد.