اثر روش‌هاي خاك‌ورزي، حفظ بقايا و سطوح مختلف آب آبياري بر عملكرد و بهره‌وري آب گندم در اقليم سرد خراسان رضوي

اين تحقيق به منظور بررسي عملكرد و بهره‌وري آب گندم در سيستم تناوب زراعي رايج (گندم چغندرقند) منطقه سرد، در ايستگاه تحقيقات جلگه رخ مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان خراسان رضوي به اجرا درآمد. آزمايش با استفاده از كرت‌هاي دو بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي و با سه تكرار طي سال‌هاي زراعي 1392 الي 1395 اجرا شد. تيمارها شامل روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي (خاك‌ورزي متداول، كم‌خاك‌ورزي و بي‌خاك‌ورزي) در كرت‌هاي اصلي و مديريت بقاياي گياهي (بدون بقايا، حفظ 30 درصد و 60 درصد بقايا) در كرت‌هاي فرعي و سطوح مختلف كاربرد آب آبياري شامل50%، 75% و 100% آب مورد نياز در كرت‌هاي فرعي فرعي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه روش خاك‌ورزي و مديريت بقايا بر عملكرد و بهره‌وري مصرف آب گندم اثر معني‌دار نداشت، ولي اثر سطوح مختلف آب آبياري معني دار بود (P 0.01). مقدار عملكرد در دو سطح كاربرد آب 75% و 100% به‌ترتيب 4751 و 4961 كيلوگرم در هكتار بود كه با هم اختلاف معني دار نداشتند ولي عملكرد در سطح 50 درصد آب مصرفي حدود 3574 كيلوگرم در هكتار بود كه كاهش قابل توجهي داشت. ميزان بهره‌وري آب در سطوح 50%، 75% و 100% آب مصرفي به‌ترتيب 1.062، 0.960 و 0.875 كيلوگرم بر متر مكعب آب به دست آمد. بيشترين ميزان عملكرد از تيمار كم خاك‌ورزي با حفظ 30% بقايا و سطح آبياري 100%  به ميزان 6331 كيلوگرم در هكتار بدست آمد و بيشترين ميزان بهره‌وري آب گندم از تيمار بدون خاك‌ورزي، حفظ 30% بقايا و سطح آبياري 75% به ميزان 1.173 كيلوگرم بر مترمكعب آب حاصل شد. تيمار بدون خاك ورزي، 60% بقايا و 50% آب مصرفي و تيمار خاك‌ورزي مرسوم، بدون بقايا و 50% آب مصرفي به‌ترتيب با ميزان بهره‌وري آب 1.136 و 1.132 كيلوگرم بر مترمكعب آب در مقام دوم و سوم قرار گرفتند.