توسعه فضاهاي زيرسطحي شهري، راهبردي نوين در توسعه شهري

فضاهاي زيرزميني يا زيرسطحي فضاهايي هستند كه تمام يا درصدي از كالبد آنها در زيرزمين ساخته شده باشد اين گونه فضاها در طول تاريخ با فرمها و اهداف گوناگون از جمله امنيتي، ناسازگاري آب و هوا، حفظ و نگهداري محصولات، عمر بيشتر ساختمانهاي زيرزميني، كمبود فضا، كاهش آلودگي و ... مورد استفاده قرار گرفته اند. بررسي سوابق استفاده از فضاهاي زيرزميني در دوران گذشته و معاصر نشان مي دهد كه اين فضاها در گذشته داراي كاربري هاي متنوع: مسكوني، مذهبي، انباري بوده اند. روستاهاي زيرزميني به جاي مانده در چين و تونس نشان مي‌دهد كه فضاهاي زيرسطحي با كاركرد سكونتي و به دلايل اقليمي و امنيتي شكل گرفته‌اند، اما امروزه فضاهاي زيرزميني با رويكردي متفاوت در زمينه هاي حمل و نقل، شبكه دسترسي پياده زيرزميني، ذخيره سازي، تاسيسات زيرساختي شهري، معدن سازي و ... استفاده مي شود. از نمونه‌هاي معاصر فضاهاي زيرسحطي مي‌توان به فضاهاي ايجاد شده در كشورهاي كانادا، فرانسه، ژاپن، چين اشاره داشت كه با كاركردهاي مختلط حمل و نقل، تجاري، مسكوني و خدماتي با در نظر داشتن اهداف متنوعي از قبيل رفع كمبود‌هاي فضاهاي روي سطح،كاهش آلودگي هاي زيست محيطي، مقابله با شرايط اقليمي نامناسب، افزايش ايمني و امنيت احداث شده‌اند. هدف اين نوشتار معرفي فضاهاي زيرزميني، ابعاد، جنبه‌ها و فوايد استفاده از آنهاست كه با روش تحقيق توصيفي_تحليلي و تاريخي و بررسي نمونه‌هاي موردي انجام شده است. فرض پژوهش حاضر اين است كه رويكرد توسعه زيرسطحي مي‌تواند راه‌كار مناسبي براي حل نيازها و مسائل شهري معاصر بدون تخريب ميراث فرهنگي و آسيب زدن به محيط باشد.