اثرات متقارن و نامتقارن تكانه‌هاي نفتي بر متغيرهاي اقتصاد كلان در ايران طي دوره 1395-1369

در اين مطالعه با توجه به اهميت نفت در اقتصاد ايران، اثرات بلندمدت و كوتاه‌مدت ناشي از تكانه‌هاي نفت بر متغيرهاي توليد ناخالص داخلي حقيقي، نقدينگي و تورم با استفاده از مدل VECM و عليت گرنجر بصورت فصلي طي دوره 1369 تا 1395 بررسي شد. نتايج مدل متقارن حاكيست تاثير شوك قيمت نفت بر توليد ناخالص داخلي حقيقي و نقدينگي مثبت بوده اما تاثيرش بر تورم منفي است. نتايج مدل نامتقارن نشان مي‌دهند كه تاثير شوك مثبت قيمت نفت بر توليد ناخالص داخلي حقيقي، تورم و نقدينگي به ترتيب مثبت، منفي و مثبت بوده و تاثير شوك منفي قيمت نفت بر توليد ناخالص داخلي حقيقي، تورم و نقدينگي به ترتيب منفي، مثبت و منفي است. اما اندازه تاثير شوك‌هاي مثبت قيمت نفت بر توليد ناخالص داخلي حقيقي، تورم و نقدينگي در بلندمدت به مراتب بيشتر، كمتر و بيشتر از شوك‌هاي منفي قيمت نفت است. تأثير شوك‏هاي مثبت و منفي بر متغيرها نامتقارن است لذا واكنش متغيرها به شوك‏هاي مثبت و منفي در جهت‏هاي مخالف هم اما توام با مقادير متفاوت مي‌باشد. با توجه به تاثيرگذاري نامتقارن شوك‌هاي قيمت نفت بر متغيرهاي اقتصاد كلان، توصيه مي‌شود كه دولت به مرور زمان وابستگي بودجه عمومي به نفت را كاهش دهد تا از اين طريق تاثيرگذاري شوك‌هاي نفتي بر هزينه‌هاي دولت را از بين ببرد و يا اگر نمي‌تواند اين وابستگي را از بين ببرد تلاش كند تا مديريت صحيحي بر درآمدهاي نفتي (در قالب بودجه و انضباط بودجه‌اي و مالي) و منابع صندوق توسعه ملي داشته باشد تا آثار سوء آنها به حداقل برسد.