بازشناسي شعر و انديشه مشرقي شيرازي

حكيم حسن مشرقي شيرازي از عرفاي شيعي و از سخن‌سرايان اواخر قرن دهم و نيمه اوّل قرن يازدهم ه.ق است كه در هيچ‌يك از تذكره‌ها مطلبي در باره او نيامده است. مجموعه آثار مشرقي شيرازي در يك ديوان گردآوري شده كه تاكنون به چاپ نرسيده است، كليات وي شامل 9 كتاب و حدود 23 هزار بيت است. مضامين اشعار مشرقي عرفان، حكمت، موعظه، اخلاق، مدح ائمّه اطهار(ع) و... است كه در قالب‌هاي‌ غزل، مثنوي، قصيده، رباعي و قطعه سروده شده است؛ حكيم حسن مشرقي كتاب «شبستان انس» را در بحر بوستان سعدي و كتاب «شمس‌المشرقين» را در بحر تحفه العراقين خاقاني با مضامين عارفانه و اخلاقي سروده است. در اين مقاله با روش مطالعه اسنادي، به بررسي اجمالي زندگي و آراي مشرقي پرداخته شده، در ابتدا زندگي مشرقي و سپس آثار او معرّفي گرديده و پس از آن، انديشه‌هاي او و ويژگي‌هاي زباني و سبكي ديوانش، به ويژه ديدگاه‌هاي عرفاني وي كه در عرفان نظري، متأثّر از افكار ابن عربي است بررسي و بازشناسي شده است؛ اين پژوهش مي‌تواند راهي را براي شناساندن ارزش ادبي «ديوان مشرقي» باز كند.