جستاري درباره ماهيت محمول گزاره هاي اخلاقي از منظر عالمان مسلمان

محمول گزاره هاي اخلاقي به دو دسته ، مفاهيم ارزشي؛ خوب وبد و مفاهيم الزامي ، بايد و نبايد و وظيفه تقسيم مي شوند.. اين پژوهش در صدد است با روش تحليلي و انتقادي در باره ماهيت محمول گزاره هاي اخلاقي اين سوال اساسي را پاسخ دهد كه اين مفاهيم از منظر عالمان مسلمان داراي چه ماهيتي مي باشند ؟ در باره ماهيت مفاهيم ارزشي خوب و بد ، محقق اصفهاني حسن وقبح را از قبيل بنائات عقلا و مشهورات ومحقق خراساني خوب وبد را به معناي ملايمت و منافرت باقوه عاقله دانسته و علامه طباطبايي از اعتباريات واستاد مصباح يزدي خوب و بد را به معناي ملايمت و منافرت با كمال مطلوب مي داند در باره ماهيت مفاهيمي الزامي بايد و نبايد محقق اصفهاني براين باور است كه مفهومي به نام وجوب اخلاقي و بايد و نبايد عقلي نداريم ، علامه طباطبايي معتقد است كه مفهوم بايداز ميان قوه فعاله و اثر آن اخذ مي گردد و ااستاد مصباح يزدي مفاهيم الزامي بايد و نبايد داراي دو كاربر اخباري و انشايي است كه كاربرد اخباري آن به معناي ضرورت بالقياس است كه بيان گر رابطه‌ي واقعي افعال اختياري انسان با هدف مطلوب اخلاق مي باشد ولي به نظر مي رسدكه نوع رابطه مفاهيم اخلاقي ارزشي حسن و قبح و مفاهيم الزامي بايد و نبايد به دليل ارتكازات عرفي ، ناظر به رابطه انسان با فعل خاص اوست، و اگر همراه با اراده باشدنسبت همان ضرورت بالغير ي است كه فعل به لحاظ تعلق اراده فاعل به آن ، واجد مي گردد در اين صورت ضرورت اخلاقي از نوع ضرورت فلسفي خواهد بود كه واقعيات خارجي را توصيف مي كند.