بررسي اثر كلريد كلسيم و سلنيوم بر مقاومت به دماي بالا در گندم (Triticum aestivum L.)

جهت بررسي چگونگي اثر برخي تركيبات شيميايي ازجمله كلسيم و سلنيوم بر عملكرد و اجزاي عملكرد گياه گندم در ايجاد مقاومت در مقابل افزايش دماي محيط، آزمايشي در سال زراعي 97-1396 اجرا شد. اين آزمايش به‌صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه آزمايشي دانشكده كشاورزي دانشگاه شهيد چمران اهواز اجرا شد. در اين آزمايش سه عامل مورد بررسي قرارگرفت. عامل اول (كرت‌هاي اصلي): سه تاريخ كاشت شامل (20 آبان به‌عنوان تاريخ كاشت معمول، 20 آذر و 20 دي)، عامل دوم (كرت‌هاي فرعي): محلول‌پاشي تركيبات شيميايي مختلف شامل 1) آب شهري (شاهد)، 2) كلريد كلسيم (10 ميلي‌مولار) 3) سلنيوم (4 ميلي‌گرم در ليتر) و عامل سوم (كرت‌هاي فرعي): ارقام مختلف گندم شامل (چمران و استار) بود. با توجه به نتايج به‌دست آمده، در زمان استفاده از كلريد كلسيم براي محلول‌پاشي، در تاريخ كشت سوم تعداد دانه در سنبله نسبت به تاريخ كاشت 20 آبان فقط 12 درصد كاهش پيدا كرد در حالي‌كه در تيمارهاي شاهد و سلنيوم تعداد دانه در سنبله 36 درصد كاهش يافت. در تاريخ كاشت سوم، عملكرد دانه در تيمار شاهد 49.3 درصد و در تيمار سلنيوم 49.9 درصد نسبت به تاريخ كاشت اول كاهش نشان داد در حالي‌كه در تيمار كلريد كلسيم كاهش عملكرد 23.8 درصد بود. در هر سه تاريخ كاشت، در زماني‌كه از كلريد كلسيم به‌عنوان محلول‌پاشي استفاده شد دوره پر شدن دانه نسبت به تيمارهاي شاهد و سلنيوم طولاني‌تر بود. طولاني شدن دوره پر شدن دانه در زمان استفاده از كلريد كلسيم مي‌تواند يكي از مهم‌ترين عواملي باشد كه منجر به كاهش كمتر وزن هزار دانه و عملكرد دانه نسبت به بقيه تيمارها شده است. چون در اين شرايط زمان كافي براي انجام فتوسنتز جاري و انتقال مجدد مواد به دانه‌هاي در حال پر شدن وجود دارد. در نهايت مي‌توان نتيجه گرفت كه محلول‌پاشي كلريد كلسيم مي‌تواند از طريق كاهش اثرات منفي تنش گرما در زمان گرده‌افشاني، افزايش دوره پر شدن دانه و وزن هزاردانه نقش مهمي در كاهش اثرات تنش گرماي آخر فصل در گندم داشته باشد.