كشف دلالت‌هاي اجتماعي ـ سياسي سوره نمل با روش تحليل محتواي كيفي

تحليل محتواي كيفي از جمله روش‌هايي است كه قابليت استنتاج مباحث جديد از قرآن را فراهم مي‌كند. در اين مقاله سوره نمل با روش تحليل مضمون كه يكي از شيوه‌هاي تحليل محتواي كيفي است، بررسي و تبيين گرديد. در اين تحليل آياتي كه از انسجام مفهومي و معناي خاصي برخوردار بودند، به‌وسيله نرم‌افزار MAXQDA در شبكه مضامين تجزيه و تحليل گرديد. هدف از اين اقدام، دستيابي به دلالت‌هاي اجتماعي سياسي سوره مباركه نمل است. در نهايت با به‌دست آوردن چهل مضمون پايه از آيات مورد نظر، دوازده مضمون سازمان‌دهنده ساخته شد كه عبارت‌اند از: سركشي دشمن قدرتمند، نزاع دائمي حق و باطل، توطئه و تهديد دائمي دشمن، نيازمندي جبهه حق به قدرت، شناخت نقاط قوت و ضعف، بسيج تمام منابع قدرت، شايستگي رهبر، ضرورت مانور قدرت، يقين به عنايت خدا نسبت به جبهه حق، يقين به نابودي ظلم و باطل، علم و دانش به‌مثابه قدرت، توجه به آثار جانبي قدرت. در گام بعدي مضامين مذكور به سه مضمون فراگير «ضرورت كسب قدرت براي گسترش حق»، «دانش استفاده از قدرت براي گسترش حق» و «شناخت شؤونات حق و قدرت» تبديل گرديد. در پايان اين نتيجه محقق گرديد كه مضمون نهايي سوره نمل عبارت است از «ضرورت كسب قدرت علمي و اجتماعي براي گسترش حقايق ديني در جامعه بشري».