مكان‌يابي بهينه‌ كاربري‌هاي بهداشتي درماني با استفاده از روش VIKOR در محيط GIS ( مطالعه موردي: شهر اردبيل)

خدمات بهداشتي درماني، يكي از فعاليت‌هاي بسيار مهم است، كه عدم دسترسي به آن مي‌تواند سلامت شهروندان را به خطر اندازد. از آنجا ‌كه بسياري از تصميم‌گيري‌ها در زمينه‌ مراقبت و برنامه‌ريزي سلامت، با مسئله‌ مكان در ارتباط است، تعيين مكان استقرار مراكز خدماتي از جمله مسايل مطرح در جوامع امروزي است كه كاهش هزينه و كاهش زمان قابل‌توجهي را در پي داشته است. هدف تحقيق حاضر مكان‌يابي بهينه كاربري‌هاي بهداشتي درماني با استفاده از فنون MCDM در شهر اردبيل مي‌باشد. روش تحقيق حاضر توصيفي تحليلي است كه بعد از شناسايي عوامل تأثير‌گذار در مكان‌يابي كاربري‌هاي بهداشتي و درماني، اقدام به تهيه نقشه معيارهاي موقعيتي و معيارهاي همجواري شده است. سپس لايه‌هاي اطلاعاتي توسط سامانه اطلاعات جغرافيايي تهيه شد. همچنين پس از آن ارزش‌گذاري و استاندارد‌سازي در محيط Idrisi با استفاده از مجموعه‌هاي فازي انجام شد. براي وزن‌دهي عوامل از روش CRITIC استفاده شده است. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه مكان‌يابي مراكز بهداشتي و درماني موجود در شهر اردبيل از فرايندي منطقي و علمي تبعيت نكرده است، تجمع بسيار زياد كاربري بهداشتي درماني در مركز، جنوب غربي و تا حدودي شمال شهر اردبيل سبب شده تا عملاً مناطق شمال‌غربي، جنوب‌شرقي و شمال‌شرقي از كمبود اين دو كاربري رنج ببرند كه نشان‌دهنده‌‌ مكان‌يابي نادرست اين كاربري در سطح شهر مي‌باشد. با توجه به نقشه خروجي مدل ويكور و مقايسه آن با نقشه وضع موجود، مشخص شد كه زمين‌هاي مناسب براي ايجاد فضاي سبز تفاوت قابل ملاحظه‌اي با نقشه وضع موجود دارند. بنابراين، از بين معيارهاي مورد بررسي، عامل فاصله از مراكز مذهبي، فاصله از مراكز بهداشتي و درماني موجود، فاصله از مراكز آموزشي، فاصله از آرامستان و فاصله از مراكز صنعتي به‌‌ترتيب مهم‌ترين عوامل در تعيين مكان مناسب براي ايجاد مراكز بهداشتي و درماني شهر اردبيل مي‌باشند. كه مناطق مناسب ارايه شده توسط مدل، براي احداث اين مراكز، به‌‌طور عمده در قسمت‌هاي‌‌ جنوب، شمال‌شرق و شمال‌‌غربي شهر اردبيل كه فاقد مركز بهداشتي و درماني‌اند، قرار دارند. در پايان، مي‌توان گفت كه نتايج حاصل از پژوهش حاضر كه به‌‌صورت نتايج حاصل از تحليل چند‌معياري، با استفاده محوري از روش (VIKOR) منعكس شده، نشان‌گر توان‌‌مندي‌هاي اين فنون در نقش‌آفريني به عنوان سيستم پشتيبان تصميم‌گيري (DSS)، براي انتخاب گزينه‌هاي مناسب براي مطالعه‌‌ مكان‌يابي مراكز بهداشتي و درماني در شهر اردبيل است.