تحليل بازنمايي ايدئولوژي در دستورالوزراء نوشتۀ غياث‌الدين خواندمير

در تاريخ ادبيات فارسي، وزارت‌نامه‌نويسي جايگاه بااهميتي دارد؛ وزارت‌نامه‌ها نوعي از انواع سياست‌نامه‌نويسي هستند و در شناساندن اهميت و جايگاه نقش ديوان‌‌سالاري و جايگاه وزير در حكومت‌ها و نيز ارائۀ راه‌كارهايي براي بهبود كيفي اين سمت خطير مي‌كوشند؛ وزارت‌نامه‌ها، حاوي اطلاعات ارزشمندي در جنبه‌هاي تاريخي، سياسي، ايدئولوژيكي و زبان‌شناختي هستند و تحليل لايه‌هاي زباني و انديشگاني اين متون، در بافت موقعيتي  توليد آن، به بازنمايي اين اطلاعات كمك شاياني خواهد نمود. بر اين اساس، مسالۀ اصلي اين تحقيق، شناساندن دقيق ژرف‌ساخت‌هاي فكري، فرهنگي و سياسي كتاب دستور‌الوزراء، به عنوان يكي از نمونه‌هاي تاريخ‌نامه‌نويسي فارسي، از طريق تحليل گفتمان انتقادي قدرت و فرهنگ در لايه‌هاي سبكي اين متن بوده است. خواندمير، مؤلف اين كتاب، منشي ديوان تيموريان و تحت حمايت مستقيم زمامداران عصر، اين متن را با جهت‌گيري صريح سياسي و مذهبي، در حمايت از قدرت حاكم و اتباع آن نگاشته است؛ دستآورهاي حاصل از اين تحقيق، كه به روش تحقيق تركيبي (تحليليتوصيفي استدلالي) انجام يافت، نشان مي‌دهد كه: مؤلف از طريق: 1برخورداري از واژگان نشاندار و شاخص با سويه‌گيري مستقيم به نفع گزينش‌هاي ديني و حكومتي، 2بهره‌مندي از نحو پيوسته و قطعيت گفتماني با غلبۀ وجه اخباري و صداي دستوري فعال، 3استفاده فراوان از تشبيهات و استعارات ايدئولوژيكي در لايۀ بلاغي براي تقويت منظورهاي سياسي و فرهنگي، 4بهره‌مندي بيشتر از كنش‌هاي ترغيبي براي رسميت دادن به ارزش‌هاي حاكم بر ايدئولوژي خود (سياستمذهب) و مشروعيت بخشيدن بر گفتمان مسلط زمانۀ خود كوشيده است.