واكاوي اثر تغييرات كالبدي بافت تاريخي بر حافظه تاريخي شهروندان مطالعه موردي: محور پانزده خرداد تهران

با پيدايش روانشناسي محيطي تغييرات علمي و عملي مهمي در محيط كالبدي زندگي انسان پديد آمد و طراحي شهري مبني بر پارادايم فضا زمان موردتوجه قرار گرفت. تحولات فضايي در شهرها باگذشت زمان غيرقابل‌اجتناب است و اين امر باعث دگرگوني‌هاي عمده در ساختار فضايي شهرها مي‌شود كه باعث تغيير در فضا و زمان موجود مي‌شود. توسعه كالبدي در بافت‌هاي قديمي و تاريخي شهر به علت فرسودگي‌هاي كالبدي، بيشتر از ساير نقاط شهر مورد مداخله شهرسازان قرار مي‌گيرد و اين مداخلات گاهي باعث مي‌شود بافت تاريخي كه زماني سرزنده‌ترين بخش شهر بوده است، اكنون مورد استقبال عمومي قرار نگيرد. توسعه و تغييرات كالبدي در محور تاريخي 15 خرداد، باعث ناسازگاري كالبد با هويت تاريخي بافت شده و اين مسئله كاهش كيفيت محيطي مكان‌هاي تاريخي را به همراه داشته است. اين مقاله باهدف واكاوي اثر تغييرات كالبدي بافت تاريخي بر حافظه تاريخي شهروندان، ازنظر هدف، كاربردي و به لحاظ گردآوري داده‌ها توصيفي مي‌باشد؛ كه به شكل ميداني صورت گرفته است و در ادامه تدوين مدل مفهومي، بستر مطالعات ميداني دقيق‌تر را فراهم كرده و سپس با كمك مدل‌سازي معادلات ساختاري (SEM) به بررسي رابطه بين متغيرها پرداخته‌شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد، تغييرات كالبدي – ذهني با وزن 96/0 بيشترين اثرگذاري و تغييرات كالبدي عيني با وزن 82/0 كمترين اثرگذاري را بر حافظه تاريخي شهروندان دارد. تغييرات كالبدي در محور تاريخي 15 خرداد به علت فرسودگي بناها و محورها اغلب تهاجمي و تخريبي بوده است و لزوم توجه به برنامه‌ريزي و طراحي محيطي مناسب جهت حفظ حافظه تاريخي شهروندان را مي‌طلبد؛ كه اگر اين تغييرات همراه با تداوم باشد، باعث تعادل بخشي خواهد شد و چنانچه سرعتي و مقطعي و بدون توجه به هماهنگي بين عينيت كالبدي با ذهنيت شهروندان صورت گيرد، باعث حذف هويت و خاطرات از حافظه جمعي مي‌شود.