تحليل دسترسي و نظام پراكنش فضايي كاربري‌ها در راستاي عدالت توزيعي جهت سرزندگي فضاهاي شهري (موردمطالعه: ناحيه 3 منطقه 16 شهر تهران)

امروزه سرزندگي شهري به عنوان فاكتور غيرعيني‌ در راستاي افزايش بهرهوري و ارتقاي سلامت در سيستمهاي شهري از طريق تعاملات بين عناصر در سطوح مختلف فيزيكي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي، زيستمحيطي و ...، تجلي مييابد. در اين ميان نقش عناصر كالبدي به عنوان پيششرط و تسهيل در ايجاد فرصتها و حمايت از پوياييهاي اجتماعي- فرهنگي و اقتصادي، مهم تلقي ميشوند. از اين رو مقاله حاضر با هدف ارزيابي كيفيت محيط جهت سرزندگي، به بررسي شعاع عملكردي و پراكنش كاربري‌ها و همچنين توزيع تراكم جمعيت در سطح ناحيه 3 از منطقه 16 شهر تهران مي‌پردازد. روش‌شناسي نوع تحقيق حاضر كاربردي بوده و از روش‌هاي توصيفي- تحليلي استفاده شده است. در اين تحليل به‌منظور تشخيص نحوه توزيع كاربري‌ها از الگوي ميانگين نزديكترين همسايگي، الگوي خودهمبستگي موران و همچنين براي تعيين خوشه‌بندي يا پراكندگي پديده‌ها در فواصل مختلف، از الگوي تحليل خوشه‌اي فضايي چندفاصله‌اي استفاده شده است. نتايج الگوي خودهمبستگي موران بيانگر خوشه‌اي بودن تراكم جمعيت مي‌باشد و نتايج نحوه توزيع كاربري‌ها با استفاده از ميانگين نزديكترين همسايگي و چند‌فاصله‌اي بر خوشه‌اي و تصادفي بودن كاربري‌ها تأكيد دارند كه منجر به شكل‌گيري قسمت‌هايي متفاوت از نوع برخورداري گشته و به دنبال آن كاهش ميزان دسترسي و افت كيفيت محيط در فضاهاي محلات ناحيه 3 را سبب گرديده‌اند. لذا پيامدهاي بيان شده به عنوان عوامل افزايش‌دهنده هزينه‌هاي زندگي شهروندي و تضعيفكننده تعاملات اجتماعي، ميزان رضايت‌مندي، آسايش، نفوذپذيري و عدالت توزيعي عمل كرده و در نهايت افت سرزندگي فضاي محلات را موجب شده‌اند. از اين رو پالايش مكاني- فضايي در نوع كاربري‌ها جهت مطلوبيت كيفيت محيط و افزايش فعاليت‌هاي انتخابي و داوطلبانه را در راستاي سرزندگي فضاهاي شهري، پيشنهاد مي‌گردد.