«قِدَم و وحدت نفس» از منظر حكيم محمّدصادق اردستاني

ابن‌سينا نفس را «روحانيه الحدوث و البقاء» و ملاصدرا آن را «جسمانيه الحدوث و روحانيه البقاء» مي‌داند. ملا محمّدصادق اردستاني در الحكمه الصادقيه، معتقد است كه حدوث نفس نه با تجرّد آن سازگار است و نه با بقاي آن. وي قائل به قدم و وحدت نفس شده است. از ديدگاه ابن‌سينا و حكماي ديگر، قول به «قدم و وحدت نفس» با دو محذور اساسي مواجه است: 1 اگر نفس بعد از تعلّق به بدن متكثّر نشده باشد، مي‌بايست همۀ انسان‌ها در همۀ صفات يكسان مي‌بودند؛ 2 اگر نفس بعد از تعلّق به بدن متكثّر شده باشد، امر مجرّد، به‌نحو بالقوّه و بالفعل انقسام مي‌پذيرد. حكيم اردستاني در الحكمه الصادقيه، مدّعاي خود را به‌گونه‌اي تبيين كرده كه با دو محذور يادشده مواجه نشود. در اين نوشتار، با بهره‌گيري از آثار فلسفي اردستاني، ديدگاه وي در باب نفس، تبيين شده است.