نظام فكري علامه طباطبايي: عقل‌گرايي اعتدالي و ايمان‌ورزي خردمندانه

علامه طباطبايي (1281-1360 ش) اولين متفكر دوران معاصر است كه به بحث‌هاي معرفت‌شناسي پرداخته است. او در كتاب اصول فلسفه و روش رئاليسم به شبهات مكاتب سوفسطايي، شكاكيت، و تجربه‌گرايي افراطي در عدم اعتماد به عقل در دريافت حقيقت پاسخ داده است و فلسفه اسلامي را نظام رئاليستي مبتني بر عقل‌گرايي معرفي مي‌كند. وي هم‌چنين به نقش بي‌بديل عقل در فهم حقايق ديني توجه دارد و نكات مهمي را در اين باره متذكر مي‌شود. مي‌توان گفت علامه در دو جبهه از خرد‌ورزي دفاع كرده است، اول: در برابر حس‌گرايي و تجربه‌گرايي افراطي كه در غرب به شكاكيت و نسبيت‌گرايي در همه حوزه‌هاي اعتقادي و اخلاقي منجر شد و دوم: در برابر ظاهر‌گرايان و اخباريوني كه با بي‌اعتباركردن حجت عقل وحي را نيز بي‌اعتبار كردند و به تعطيلي دين و عقل با هم رسيدند. بررسي موضع علامه موضوع اين نوشتار است.