آيين‎هاي روايي؛ گستره‌اي از عواطف تا هنجارهاي اجتماعي: بررسي ابيات و اشعار آييني با محوريت امام رضا (عليه السلام) در ششتمد سبزوار

در رويكرد انسان‌شناختي به فولكلور، ادبيات شفاهي بازتابي از فرهنگ و استلزام‎هاي آن در نظر گرفته شده و به‎مثابۀ بستري براي پژوهش و تحقيق دربارۀ جامعه به آن نگريسته مي‎شود. مقالۀ حاضر به بررسي ابيات و اشعار مربوط به دو آيين روايي در ششتمد سبزوار با عنوان چاووشي‎خواني و رباعي‎خواني مي‎پردازد. در بررسي اين ابيات محوريت با ابيات و اشعاري است كه با مضمون امام رضا (عليه‎السلام) ساخته و پرداخته‎ شده‎اند. پژوهش حاضر با روش مردم‎نگاري و الهام از بحث نظري «ويكتور ترنر» دربارۀ نمادهاي آييني سامان يافته است. ابيات مربوط به اين آيين‎ها به‎مثابه نمادهاي آييني عمل كرده، تراكمي معنايي را نشان مي‎دهند. تراكمي كه به صورت يك طيف معنايي عمل مي‎كند، از يك‎سو به عواطف و احساسات انساني ارجاع دارد و سوي ديگر آن به هنجارها و نظم‎هاي بالقوه و بالفعل جامعه مرتبط است. آنچه در فهم اين طيف معنايي مهم است، توجه به عدم تفكيك‎پذيري اين دو قطب است.