تحليل جامعه‌شناختي بي‌نظمي (فيزيكي- اجتماعي) در فضاي شهري

بي‌نظمي يكي از آسيب‌هاي جدي جامعۀ ايراني بخصوص در فضاي شهري است كه تحت تأثير عوامل مختلف قرار دارد؛ در اين ميان، پيوند اجتماعي در بروز رفتار اجتماعي نقشي كليدي دارد. ضعف پيوند اجتماعي يا فرسايش سرمايۀ اجتماعي موجب بي‌نظمي در دو بعد فيزيكي و اجتماعي مي‌شود. بر اين اساس، اين تحقيق با تأكيد بر عامل فرسايش سرمايۀ اجتماعي بر اساس نظريۀ پاتنام و فوكوياما، به بررسي عوامل مؤثر بر بي‌نظمي در فضاي شهري مي‌پردازد. روش تحقيق اين پژوهش پيمايش بوده و اطلاعات از طريق پرسشنامه جمع‌آوري شده است. بدين منظور 400 نفر از ساكنان شهر تهران با روش نمونه‌گيري خوشه‌ايِ چندمرحله‌اي انتخاب شدند؛ در نهايت سه منطقۀ اقتصادي اجتماعي بالا (منطقۀ 4)، متوسط (منطقۀ 11) و پايين (منطقۀ 16) انتخاب شده است. نتايج حاكي از آن است كه ميزان كل بي‌نظمي در ميان شهروندان تهراني در حد متوسط است. در تحليل دومتغيره، همۀ متغيرهاي مستقل با بي‌نظمي در دو بعد آن رابطۀ معنا‌دار و مثبتي داشته‌اند. همچنين ‌مؤلفه‌هاي ذهني فرسايش سرمايۀ اجتماعي (بي‌اعتمادي اجتماعي، هنجارهاي ذهني مشاركت، احساس آنومي) توانستند 24 درصد و مؤلفه‌هاي عيني فرسايش سرمايۀ اجتماعي (ضعف روابط رسمي و غير رسمي و ضعف كنترل اجتماعي) 19 درصد از تغييرات بي‌نظمي در دو بعد آن (فيزيكي اجتماعي) را تبيين كنند. در كل فرسايش سرمايۀ اجتماعي (عيني و ذهني) توانسته است 42 درصد از تغييرات بي‌نظمي را تبيين كند. تأثير هر دو بعد بر بي‌نظمي مثبت بوده است.