تأثير فعاليت ميسيونرهاي مسيحي بر مصورسازي قلمدان هاي عصر ناصري

يكي از راه‌هاي نفوذِ فرهنگيِ غرب مبتني بر ديدگاه مسيحيت از سوي دولت‌هاي غربي در راستاي سياست‌هاي مدنظر آنان در دوره قاجار و به‌ويژه عصر ناصري (1313-1264ق/ 1895-1847م) اعزام مبلغين مذهبي (ميسيونر) بود. اين تعاملات متعاقباً خواسته يا ناخواسته آثاري ملموس بر روي مباني فكري اقشار گوناگون جامعه و به‌ويژه هنرمندان برجاي نهاد. اين مقاله بر آن است تا با تكيه بر روش توصيفيتحليلي به اين پرسش پاسخ دهد كه ميسيونرها در عصر ناصري داراي چه نقش و جايگاهي بوده و تا چه ميزان انتشار مباني فكري آنان مبتني بر تبليغات ديني در عرصه نقاشي لاكي بر روي قلمدان‌ها، بر نگرش بصري هنرمندانِ اين دوره تأثير داشته‌است؟ يافته‌ها مبتني بر تحليلِ آثار برجاي مانده حاكي از آن است كه در دوره قاجار، مكتبي نوين، متأثر از تبليغات آموزه هاي دينِ مسيحيت در ايران پديد آمده و آثاري با سليقه‌هاي گوناگون از سوي هنرمندان خلق گرديد، چنانكه تنوعي مبتني بر بنيادهاي تجدد در شيوه كار و نيز در طرح موضوعات ايجاد شد. از اين رو، مضامين در بعد مذهبي در غالب فضاسازي و پيكره‌نگاري از حضرت مريم و مسيح (ع) و نيز اولياء كليسا به‌ويژه بر روي قلمدان‌ها كه يكي از وسايل جانبي حائز اهميت در امر آموزش بود، نمود يافت. اين تصاوير معمولاً از لحاظ محتواي فكري، سطحي و صرفاً براي‌ تماشا و كسب رضايت بصري حاميان و مخاطبان توليد گرديد. متعاقباً نقاشان نيز بر اساس قواعد حاكم بر فضاي اجتماعيهنري اين دوره و نيز با توجه به مضامين مسيحيت بر روي قلمدان‌ها كه در تعامل مستقيم با مسائل آموزشيتبليغي مسيونرها بود، بر اساس برداشت شخصي، به خلق تصاويري متمايز از دوران پيش از خود پرداخته اند.