رابطۀ متقابل سيستم ايمني انسان و شاخص‌هاي منظر شهري

كانسپت شهرگرايي، در حوزه علوم پزشكي و رابطه متقابل بين اين دو حوزه به ظاهر متفاوت به بيش از هفت دهه گذشته برمي‌گردد. دليل اين كنكاش و مطالعه ارتباط شاخصه‌هاي زندگي شهري با سلامت جسم و روان شهروندان، به يافته‌هاي علمي و داده‌هاي آماري به‌دست‌آمده از پژوهش‌هاي ميان‌رشته‌اي هم‌چون «اكولوژي سلامت» برمي‌گردد كه نشان از معني‌داربودن دسته‌اي از اختلالات حوزه سلامت، هم‌چون استرس، اختلالات رواني و بيماري‌هاي خودايمني در بين ساكنين شهرهاي صنعتي در مقايسه با نواحي حومه و حاشيه شهرها دارد. در آغاز قرن بيستم با ورود واژه «زندگي شهري» يا شهرنشيني به دايره‌المعارف انسان، شهرنشيني و آثار بالقوۀ آن بر ابعاد مختلف زندگي انسان از سلامت عمومي گرفته تا اختلالات رواني پررنگ‌تر شده است. اين بحث در فضاي آكادميك مطرح بوده كه با شروع انقلاب صنعتي، اين دو واژۀ «سلامت عمومي» و «زندگي شهري» كه هر دو از دستاوردهاي اين جنبش هستند، علي‌رغم داشتن زادگاه مشترك، به مرور و در آغاز قرن بيستم راه مجزاي خود را طي كرده و نوعي واگرايي در برنامه‌ريزي‌هاي كلان اين دو حوزه به وجود آمده است؛ به طوري كه برنامه‌ريزان شهري بدون توجه به ابعاد پيچيده جسم و روان انسان به ساخت و ساز مشغول بودند و پزشكان به جستجوي دليل بيماري‌ها بدون درنظرگرفتن عامل چندبعدي محيط كه المان‌هاي متعددي در آن لحاظ شده است. بنابراين اتحاد مجدد اين دو حوزه مطالعاتي، يك پارادايم جديد است كه ورود به آن نياز به بازتعريف دو حوزه «برنامه‌ريزي شهري» و «سلامت عمومي» توسط متخصصين حوزه‌هاي ميان‌رشته‌اي متعددي از جمله «اكولوژي سلامت» و «منظر سلامت» دارد.سوال پژوهشي جستار حاضر اين است كه چه نوع رابطه‌اي بين سلامت انسان و مشخصاً سيستم ايمني بدن به عنوان يك سد دفاعي در برابر عوامل آسيب‌رسان از يك طرف و محيط زيست وي مشخصاً در اين پژوهش، «كالبد شهري» كه كاربري به نام انسان در آن زيست مي‌كند از سوي ديگر، وجود دارد؟ و درصورت آسيب جدي واردشده و معني‌دار به لحاظ علمي به كالبد و روان انسان در گذار از اين زندگي صنعتي و ماشيني صرف به زندگي پساصنعتي، چه ملاحظاتي را برنامه‌ريزان شهري لازم است در سازه‌هاي شهري آتي لحاظ كنند تا آسيب‌هاي وارده بر جسم و روان انسان كمتر و در مواردي به نقطه صفر نزديك شود؟