تبيين مؤلفه‌هاي هويت كالبدي شهر سنتي ايراني

هويت هر شهر را ويژگي‌ها و امتيازات آن شهر در دوره‌اي نسبت به دوره پيش مشخص مي‌سازد. اجزا و عناصر سازنده شكل شهر، نحوه تركيب آن‌ها و عامل زمان، همگي داراي قابليت تداعي معنا، بالا بردن قابليت ايجاد تصوير ذهني، ايجاد حس مكان و هويت شهري هستند. آنچه قابل تأمل است وجوه اشتراك و تمايز شهرها با هم است. صفات هويتي شهر بر صفات هويتي طبيعي، مصنوعي و انساني شهر مستقر است. لذا آنچه به‌عنوان تصوير در ذهن مردم متصور است، ناشي از سازمان فضايي شهر است. همچنين، عملكردهايي را در مقاطع زماني مختلف مي‌توان براي هر فضا تعريف كرد كه با استناد به آن‌ها، تعريف شقوق مختلف هويت فضاهاي شهري ايراني (هويت كالبدي، هويت معنايي و هويت عملكردي) امكان‌پذير مي‌شود. براي اين منظور بايد ديد تحولات هر دوره چگونه و تا چه حد بوده است. عناصر طبيعي، كالبدهاي مصنوعي، تركيب اقوام و نظام‌هاي سياسي، اقتصادي، اجتماعي و حوادث تاريخي موضوعاتي هستند كه بررسي تطبيقي آن‌ها در دوره‌هاي مختلف سبب شناسايي تمايزات هر دوره تاريخي از دوره ديگر شده و هويت شكلي آن شهر را سبب مي‌شود. بنابراين نكته قابل تأمل اين است كه هويت تنها يك صفت نيست و مفهومي بيش از صفت را دارا است. هدف از اين نوشتار تبيين مؤلفه‌هاي هويت‌بخش به شكل شهر ايراني است. لذا مدل «مؤلفه‌هاي مؤثر در كالبد شهر » در چهار شهر ايراني شيراز، اصفهان، يزد و بوشهر به آزمون گذاشته مي‌شود. علت انتخاب اين شهرها، وجود بافت تاريخي، ارزش تاريخي و شهري آن‌ها است. روش تحقيق با توجه به كنكاش در شكل شهر ايراني به‌صورت توصيفي تحليلي و روش جمع آوري اطلاعات به صورت ميداني و اسنادي مي‌باشد. نتايج حاصل حاكي از وجود مؤلفه‌هاي فرهنگي، سياسي، اقليمي و اقتصادي در شكل شهر سنتي ايراني مي باشد و در شهر اصفهان سياست، شيراز فرهنگ، بوشهر اقتصاد و يزد اقليم بر هويت كالبدي شهر داراي تأثير بيشتري بوده است.