تجلي عدد چهار در طرح معماري آتشكده‌ هاي ايران

استفاده از اعداد در معماري گذشته جايگاه خاصي داشته، به‌گونه‌اي كه در اكثر بناهاي مقدس به كار رفته است. فرهنگ هر ملتي سرشار از شگفتي‌هايي است كه در معماري آن ابراز و به شكلي هماهنگ بيان شده است. نقش اعداد چه از نظر ايستايي و چه زيباشناسي در اماكن تاريخي به وضوح خود را به ظهور رسانيده است. به‌گونه اي كه كاملاً آشكار استكه اعداد نه تنها به ديد سمبليك كاربرد داشته‌اند، بلكه از نظر پايداري بناها نيز به معماران كمك شاياني مي‌نموده‌اند. در اين ميان عدد چهار يكي از پايدارترين اعداد در جهت ايستايي بناها بوده است و در اعتقاد مردم عددي مقدس و در اماكن مذهبي به فراواني از آن استفاده مي‌كردند. در اين مقاله سعي بر آن است، با بررسي تاريخي عدد چهار از نظر زيبايي شناسي و ايستايي؛ نقش اين عدد را در معماري آتشكده‌ها بررسي نماييم. براي اين امر از روش توصيفي تحليلي استفاده و به شيوه مرور متون كتابخانه‌اي و روش ميداني به ارزيابي چگونگي شكل‌گيري آتشكده ها بر مبناي عدد چهار پرداخته شده‌است. بدين منظور ويژگي‌هاي موجود در طرح كلي آتشكده‌هاي باقيمانده در ايران از لحاظ به كارگيري عدد چهار مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته‌اند و نهايتاً هفت آتشكده مقدس و مهم از نظر ويژگي‌هاي كالبدي بررسي شده‌اند. يافته‌هاي به‌دست آمده نمايانگر اين مطلب مي باشند كه طرح معماري آتشكده‌ها از نظر ويژگي‌هاي پلاني و نحوه شكل‌گيريشان كاملاً منطبق بر اصل به‌كارگيري عدد چهار مي‌باشند. به‌طوري كه در تمامي اين بناها وجود چهار ستون در پلاني چهارگوش و همچنين قرارگيري چهار بازشو در چهار جهت، امري ضروري بوده است. همچنين از بعد ارتفاع بنا و محور عمودي؛ رعايت مراتب چهارگانه در نماسازي و حجم كلي بنا به شكل شاخص رعايت شده است و نقش اين عدد در هماهنگ كردن ساختار كلي اين بناها كاملاً مشهود مي‌باشد.