ارزيابي جاي پاي اكولوژيك سيستم‌هاي حمل‌و‌نقل شهري در كلان‌شهرها مورد شناسي: شهر مشهد

حمل‌و‌نقل درون‌شهري يكي از عناصر اصلي و مهم سيستم شهري است كه از يك طرف، زمينه تحرّك و پويايي شهر را فراهم كرده و دسترسي مردم و شهروندان را به نقاط و كاربري‌هاي مختلف شهري ممكن مي‌سازد؛ از طرف ديگر، گسترش حمل‌و‌نقل شهري پيامدهايي از‌قبيلِ نرخ فزاينده تصادفات رانندگي، مصرف بي‌رويه انرژي‌هاي فسيلي، توليد آلاينده‌هاي مخرّب سلامت انسان و محيط زيست و هزينه‌هاي كلان ناشي از اين موارد را به‌دنبال دارد. پژوهش حاضر در تلاش است تا با استفاده از روش جاي پاي اكولوژيك، نحوه استفاده و بهره‌برداري سيستم‌هاي حمل‌و‌نقل شهري مشهد از سوخت‌هاي فسيلي و پيامدهاي زيست‌محيطي آن را بسنجد؛ بنابراين‌ پژوهش حاضر، از‌نظرِ ماهيت و روش داراي رويكرد تحليلي و كاربردي است كه ابتدا با استفاده از مطالعات ميداني، اسنادي و كتابخانه‌اي به بررسي و استخراج اطلاعات موردِنياز پرداخته و سپس ميزان مصرف و مقدار زمين موردِ‌نياز اين ميزان مصرف را با استفاده از شاخص جاي پاي اكولوژيك محاسبه كرده و پيشنهادهايي براي كاهش مصرف سوخت و بهبود كيفيت محيط زيست شهر مشهد ارائه كرده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه‌ در شهر مشهد، سيستم اتوبوس‌راني‌ بيشترين سازگاري را با محيط زيست دارد و تنها سيستم حمل‌و‌نقل درون‌شهري مشهد است كه سرانه جاي پاي اكولوژيك آن‌ كمتر از سرانه جهاني آن است. همچنين نتايج محاسبات نشان مي‌دهد كه هر‌يك از سيستم‌هاي حمل‌و‌نقل؛ يعني ميني‌بوس، تاكسي و مسافركش‌ها، سواري‌هاي شخصي و موتورسيكلت‌ها، به‌ترتيب 2، 6، 12 و 5/5 برابر بيشتر از سيستم اتوبوس‌راني از منابع زيست‌محيطي استفاده مي‌كنند و به محيط زيست شهر مشهد خسارت مي‌زنند.