تحليل فضايي توليد و جذب سفر كاربري‌هاي آموزشي در كلان‌شهر مشهد

فضاهاي آموزشي در شهر مشهد به‌صورت بهينه و مطلوب توزيع و مكان‌يابي نشده است. اين مسأله علاوه‌بر رعايت‌نكردن اصل عدالت و برابري در برخورداري يكسان جمعيت دانش‌آموزي از فضاهاي آموزشي مناسب، موجب سفرهاي اضافي با هدف تحصيلي به ساير نواحي شهر مشهد مي‌شود. هدف از اين پژوهش، كاهش تقاضاي سفر ازطريق توزيع مطلوب و متناسب كاربري‌هاي آموزشي در سطح كلان‌شهر مشهد است. براي تعيين ميزان توليد و جذب سفر كاربري‌هاي آموزشي در هر يك از نواحي و مناطق ترافيكي شهر مشهد از مدل‌هاي رگرسيوني چند متغيّره در قالب نرم افزار GIS استفاده شده است. روش تحقيق در اين پژوهش توصيفي-تحليلي و از نوع كاربردي است. در اين پژوهش متغيّر وابسته، شاخص توليد و جذب سفر آموزشي است و همچنين متغيّر‌هاي مستقل شاملِ تعداد محصل مهد كودك، دبستان، راهنمايي، دبيرستان ساكن در هر ناحيۀ ترافيكي، تعداد كلاس‌هاي مهد كودك، دبستان، راهنمايي و دبيرستان و مالكيت خودرو در هر ناحيۀ ترافيكي است. در اين مقاله سعي شده تا رابطۀ ميان توليد و جذب سفر آموزشي با استفاده از دو روش آمار فضايي و رگرسيون خطي مورد ارزيابي قرار گيرد. به‌منظور پي‌بردن به دقت روش به‌كار گرفته‌شده، خروجي به‌دست‌آمده از آن با خروجي به‌دست‌آمده از روش كلاسيك به‌صورت عددي مورد مقايسه قرار گرفته است. حاصل اين مقايسه، بيانگر برتري روش آمار فضايي نسبت‌به روش كلاسيك درتوليد و جذب سفر است. نتايج به‌دست‌آمده از تحليل‌هاي آماري نشان مي‌‌دهد كه ناحيۀ ترافيكي 231 با 6718 سفر بيش‌ترين و ناحيۀ 130 و 167 كم‌ترين پيش‌بيني توليد سفر آموزشي را داراست. همچنين در زمينۀ جذب سفر آموزشي، ناحيۀ 184 با 8068 سفر بيش‌ترين و نواحي ترافيكي 149، 156 و 190 كم‌ترين پيش‌بيني جذب سفر آموزشي را به خود اختصاص داده است؛ بنابراين با برنامه‌ريزي صحيح و مكان‌‌يابي بهينۀ كاربري‌هاي آموزشي ضرورتي براي ورود اين‌گونه سفرها به اغلب نواحي ترافيكي شهر مشهد وجود ندارد. اين امر ضرورت توجه مسئولان كلان‌شهر مشهد با 5876313 سفر سواره در يك شبانه‌روز و سالانه بيش از 25 ميليون نفر زائر به جانمايي صحيح كاربري‌هاي شهري بيش از پيش آشكار مي‌سازد.