محاسبه شاخص استرس مالي و تحليل تأثيرهاي آن بر رشد اقتصادي ايران؛ كاربردي از مدل خودرگرسيون ماركف ـ سوئيچينگ

هدف: بازارهاي مالي با كاهش هزينه‌هاي مبادله‌اي و عدم تقارن‌هاي اطلاعاتي در اقتصاد، ارتقاي سطح پس‌انداز، انباشت سرمايه و رشد اقتصادي را سبب مي‌شوند. رشد بازارهاي مالي كارا، در رشد اقتصادي نقش تعيين‌كننده‌اي دارد، ولي بايد توجه شود كه وقوع بحران در بازارهاي مالي نيز مي‌تواند به افت اقتصادي و در برخي موقعيت‌ها به ركود اقتصادي منجر شود. يكي از علائم هشدار بحران مالي، استرس‌هاي فزاينده‌اي است كه در بازارهاي مالي روي مي‌دهد و به افزايش نااطميناني و بي‌ثباتي در اقتصاد منجر مي‌شود. از اين رو هدف اصلي اين پژوهش، محاسبه شاخص استرس مالي در بازارهاي مالي ايران و شناسايي تأثيرهاي آن بر رشد اقتصادي است. روش: در اين پژوهش ابتدا با استفاده از داده‌هاي فصلي بازارهاي مالي مختلف، شامل بخش بانكي، بازار سهام و بازار ارز، شاخصي تركيبي از استرس مالي براي اقتصاد ايران طي دوره زماني 1370تا 1396 با استفاده از روش تحليل مؤلفه اصلي (PCA) ساخته شد و در ادامه، تأثيرهاي اين شاخص بر رشد اقتصادي با استفاده از روش خودرگرسيون ماركف ـ سوئيچينگ ارزيابي شده است. استرس مالي نوعي كانال واسطه بين شوك‌ها و بروز بحران‌هاي مالي در اقتصاد شناخته شده است. يافته‌ها: نتايج برآورد مدل نشان مي‌دهد، اقتصاد ايران طي 13 سال استرس مالي منفي و طي نه سال استرس مالي مثبت داشته كه به‌ترتيب باعث كاهش و افزايش رشد اقتصادي در كشور شده است. البته پايداري سال‌هاي ركود و استرس مالي منفي بيشتر از سال‌هاي رونق و استرس مالي مثبت بوده، به‌گونه‌اي كه اثر كلي استرس مالي بر رشد اقتصادي منفي و معنادار بوده است. نتيجه‌گيري: مي‌توان گفت يكي از دلايل بروز استرس‌هاي مالي و به‌تبع آن بحران‌هاي مالي، بازارمحور بودن در ساختار مالي كشور است.