بررسي كارايي متغير طي زمان در بازارهاي طلا و ارز ايران

هدف: فرضيه بازار كارا، از نظريه‌هاي بنيادين در علوم مالي محسوب مي‌شود. كارايي يا ناكارايي بازار در راستاي هدف كسب سود براي سرمايه‌گذاران در بازارهاي دارايي بسيار حائز اهميت است. در اين راستا، هدف اصلي اين پژوهش، بررسي شكل ضعيف كارايي در بازارهاي ارز و طلا در ايران طي دوره زماني فروردين 1359 تا شهريور 1397 براي بازار ارز و فروردين‌ 1364 تا شهريور 1397 براي بازار طلا است. روش: با توجه اينكه روش‌هاي خطي نمي‌توانند امكان وجود شكست ساختاري و رفتار غيرخطي در سري‌هاي زماني مربوط به قيمت دارايي‌ها را مدل‌سازي كنند، در اين مطالعه براي آزمون كارايي بازارهاي ارز و طلا، از آزمون ريشه واحد غيرخطي ماركوف ـ سوئيچينگ استفاده شده است. يافته‌ها: يافته‌هاي حاصل از برآورد مدل نشان مي‌دهد، بر اساس روش خطي، در هر دو بازار ارز و طلا كارايي وجود دارد. اين در حالي است كه بر اساس آزمون ريشه واحد غيرخطي ماركوف ـ سويچينگ، كارايي در هر دو بازار به‌صورت متغير در زمان برقرار است. به بيان بهتر، در هر دو بازار، در برخي دوره‌ها كارايي ضعيف است و در برخي دوره‌ها ضعيف نيست. همچنين يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد دليل ناكارايي موجود در بازارهاي مورد بررسي در برخي از دوره‌ها، دخالت دولت در بازار بوده است. نتيجه‌گيري: بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، آزمون‌هاي ريشه واحد خطي كه تاكنون از آنها براي بررسي كارايي ضعيف در بازارهاي دارايي استفاده مي‌شد، براي بررسي دقيق اين فرضيه توان كافي ندارد. دليل آن نيز اين است كه سري‌هاي قيمتي در بازارهاي دارايي، به‌صورت ذاتي رفتاري غيرخطي دارند، بنابراين، مدل‌سازي اين متغيرها با روش‌هاي خطي به نتيجه‌گيري اشتباه منجر خواهد شد.