تدوين شكل‌هاي مقتضي مشاركت جمعي در فرايند تأمين مسكن دائم پس از زلزلۀ احتمالي مطالعۀ موردي: منطقۀ 3 شهر ساري

منطقۀ 3 شهر ساري، با توجه قرارگيري در پهنۀ لرزه‌خيز، از يك سو، و آسيب‌پذيري ناشي از فرسودگي بافت، از سوي ديگر، در معرض خطر بالاي زمين‌لرزه است. از اين رو برنامه‌ريزي براي بازسازي و به‌ويژه تأمين مسكن دائم پس از زلزلۀ احتمالي ضرورت دارد. يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي برنامۀ مزبور ترغيب مشاركت اجتماع محلي در بازسازي مسكن است كه چالش‌هاي فراواني در پي دارد. در مقالۀ حاضر، با توجه به فقدان دستورالعمل‌هاي راهنما در زمينۀ چگونگي ايجاد ارتباط ميان تلاش‌هاي بازسازي با مشاركت، شكل‌هاي مقتضي مشاركت جمعي در تأمين مسكن دائم پس از زلزله در منطقۀ مذكور بررسي مي‌شود. نتايج اين تحقيق مي‌تواند به تسريع و ارتقاي كارايي مشاركت جمعي در بازسازي مسكن در شرايط پيچيده و آشفتۀ پس از وقوع زلزله كمك كند. در اين تحقيق، با روش نمونۀ موردي و با استفاده از ابزار مشاهده و مصاحبۀ نيمه‌ساختارمند،‌ مضامين اصلي مشاركت جمعي، كه از متون تخصصي موضوع برگرفته شده‌اند، در منطقه بررسي مي‌شود. انتخاب نمونه‌ها بر اساس نمونه‌گيري هدفمند و تحليل داده‌ها با استفاده از تحليل مضمون صورت گرفته است. نتايج حاصل از مطالعات ميداني پس از اعتبارسنجي از طريق دريافت نظرات متخصصان به روش دلفي، در تعيين شكل‌هاي مقتضي مشاركت جمعي در بازسازي مسكن دائم در منطقۀ يادشده استفاده شده است. پس از مجموع بررسي‌ها جلب رضايتمندي ساكنان مهم‌ترين «هدف مشاركت» تعيين گرديد و خانوارهاي آسيب‌پذير، سازندگان محلي، و متخصصان محيط مصنوع با عنوان «مشاركت‌كنندگان كليدي» بازسازي مسكن شناخته شدند. با توجه به هدف يادشده و زمان و ظرفيت مشاركت‌كنندگان، «سطح مقتضي مشاركت» در هر يك از مراحل پنج‌گانۀ بازسازي مسكن تعيين گرديد و بر اساس سطوح مزبور «روش‌هاي مشاركت» شامل جلسات جمعي، مصاحبه‌هاي انفرادي، و صحبت‌هاي غير رسمي براي حصول اهداف مشاركت مناسب شناخته شدند. درنهايت «منابع مورد نياز» براي مشاركت مؤثر ذي‌نفعان در تأمين مسكن دائم شناسايي و در قالب چهار مقولۀ اجتماعي، مالي، فني، و قانوني دسته‌بندي شدند.