پاسخ فيزيولوژيك نهال مورد (Myrtus communis L.) به تلقيح با ميكروارگانيسم‌ها در شرايط تنش كم‌آبي

گياه مورد (Myrtus communis L.) كه در مناطق خشك و نيمه خشك كشور پراكنش دارد، به علت ارزش هايش در زيباسازي محيط، توسعه فضاهاي سبز شهري و برون شهري، احياء اكوسيستم‌هاي طبيعي و مصارف دارويي حائز اهميت فراواني مي‌باشد. در تحقيق حاضر به منظور بررسي اثر تلقيح ميكروارگانيسم ها روي تغييرات فيزيولوژيك نهال‌هاي مورد (Myrtus communis L.) در شرايط تنش كم‌آبي، آزمايش گلخانه‌اي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كامل تصادفي با 3 تكرار اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل عامل تنش كم‌آبي در سه سطح: 100 درصد ظرفيت مزرعه (بدون تنش)، 60 درصد ظرفيت مزرعه (تنش ملايم) و 30 درصد ظرفيت مزرعه (تنش شديد) و عامل تلقيح ميكروبي در 7 سطح: شاهد (بدون تلقيح)، قـارچ Funneliformis  mosseae، قـارچRhizophagus intraradices ، تركيب اين دو قارچ، باكتري Pseudomonas fluorescens، باكتري P. putida  وتركيب اين دو باكتري بود. نتايج نشان داد كه بيشترين درصد كلنيزاسيون ريشه در هر سه رژيم ‌آبي، مربوط به تيمار تركيب دو قارچ بود طوري كه در محيط هاي كم‌آبي شديد، ملايم و بدون تنش، اين تيمار، به ترتيب باعث افزايش 17.8، 11.3 و 7.75 برابري كلنيزاسيون ريشه نسبت به شاهد (عدم تلقيح) شد. كم‌آبي باعث كاهش فتوسنتز، هدايت روزنه‌اي، تعرق، هدايت مزوفيلي، محتوي نسبي آب، پتانسيل آبي و افزايش كارايي مصرف آب، غلظت CO2 درون سلولي و نشت الكتروليت گرديد، اما تلقيح ميكروارگانيسم‌ها باعث بهبود صفات فوق شد. در كم‌آبي شديد، تيمارهاي تركيبي دو قارچ يا دو باكتري، سبب افزايش فتوسنتز (48-47 درصد)، هدايت روزنه‌اي (41-39 درصد)، تعرق (65-62 درصد) هدايت مزوفيلي (64-57 درصد)، پتانسيل آبي (21-20 درصد)، محتوي نسبي آب (1.4 برابر)، و كاهش غلظت CO2 درون سلولي (31-28 درصد) و نشت الكتروليت (1.4 برابر) نسبت به شاهد (عدم تلقيح) شد. به طور كلي، با توجه به بهبود صفات فيزيولوژيك مشاهده شده، مي توان ابراز داشت كه تلقيح ميكوريزايي و باكتريايي سبب افزايش تحمل به خشكي نهال مورد در مقابل كم آبي مي‌شود.