تاثير كود نيتروژن بر همزيستي توام باكتري ريزوبيوم و قارچ رايزوفاگوس ايرگولاريس در گياه شبدر (Trifolium repens L)

گياهان لگوم همزيستي دو جانبه با قارچ‌هاي ميكوريز آربوسكولار و باكتري‌هاي ريزوبيوم دارند. قارچ‌هاي ميكوريز همزيست اجباري ريشه هستند كه نقش مهمي در واكنش‌هاي اكولوژيكي دارند و باكتري‌هاي ريزوبيوم در همزيستي با لگوم، گره تشكيل مي‌دهند كه محل تثبيت نيتروژن است. در اين راستا آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط گلخانه‌اي طراحي شد. چهار سطح نيتروژن (0، 2, 6 و 10 ميلي‌مولار به فرم نيترات) بوسيله محلول غذايي نيومن و رومهلد در گلدان‌هاي 1.5 كيلوگرمي اعمال شد و روزانه با اين محلول غذايي آبياري شدند. بذرهاي شبدر استريل شده  در گلدان كاشته و با قارچ Rhizophagus irregularis و باكتري Rhizobium leguminosarum bv. trifoli تلقيح شدند. گياهان شاهد بدون تلقيح با باكتري يا قارچ، كشت شدند. گياهان شبدر پس از 12 هفته برداشت شده و وزن خشك اندام هوايي و ريشه، درصد كلنيزاسيون ريشه، تعداد و وزن گره، مقدار عناصر نيتروژن، فسفر و پتاسيم در بخش هوايي و ريشه تعيين گرديد. بيشترين مقدار P ريشه در تيمارهاي ميكوريزي و در سطح صفر و 2 ميلي‌مولار نيتروژن مشاهده شد. در تمامي سطوح نيتروژن حضور قارچ سبب افزايش مقدار P ريشه شد. در تمامي سطوح نيتروژن، حضور باكتري باعث افزايش معني‌داري در مقدار نيتروژن بخش هوايي شد. بيشترين مقدار پتاسيم بخش هوايي (64.4 ميلي‌گرم به ازاي گلدان) در سطح 2 ميلي‌مولار نيتروژن و تيمار غيرميكوريزي و بيشترين مقدار پتاسيم ريشه (19.02 ميلي‌گرم به ازاي گلدان) در سطح 2 ميلي‌مولار نيتروژن و در حضور قارچ ميكوريز مشاهده شد. بيشترين وزن خشك اندام هوايي (4.46 گرم به ازاي گلدان) در تيمار ميكوريزي و در سطح 2 ميلي‌مولار نيتروژن مشاهده شد. بيشترين درصد كلنيزاسيون ريشه در حضور باكتري و قارچ (65.50 درصد) بود. با افزايش سطوح نيتروژن به 6 ميلي‌مولار، درصد كلنيزاسيون ريشه افزايش يافت، به طوري كه بيشترين درصد كلنيزاسيون (34.01 ٪) در اين تيمار مشاهده شد. بيشترين افزايش در تعداد و وزن تر گره زماني‌ بود كه باكتري و قارچ به طور همزمان در گياه حضور داشتند و در حضور قارچ ميكوريز تعداد و وزن تر گره به ترتيب26.44 و 20.98 درصد افزايش يافت.