بازتاب كرچك (Ricinus communis L.) به محلول‌پاشي نانو كلات روي و اسيد هيوميك در شرايط محدوديت آبياري

به‌منظور بررسي پاسخ هاي فيزيولوژيكي كرچك به محلول پاشي با نانو كلات روي و اسيد هيوميك تحت شرايط محدوديت آبياري، آزمايشي به‌صورت اسپليتفاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در منطقه دامغان در سال زراعي 951394 اجرا شد. آبياري به‌عنوان فاكتور اصلي در سه سطح شامل آبياري نرمال (شاهد)، آبياري تا مرحله BBCH75 (تنش ملايم) و آبياري تا مرحله BBCH65 (تنش شديد) و تركيب محلول پاشي غلظت هاي مختلف اسيد هيوميك (عدم مصرف، مقدار توصيه شده و دو برابر مقدار توصيه شده) و نانو كلات روي (كاربرد و عدم كاربرد) به‌عنوان فاكتور فرعي اين آزمايش بودند. نتايج نشان داد كه اثر تيمار آبياري، اسيد هيوميك و نانو كلات روي بر تعداد كپسول، تعداد دانه، وزن صد دانه، عملكرد دانه، درصد روغن و محتواي كلروفيل معني دار بودند. آبياري تا BBCH65 منجر به كاهش 11.9، 34.9 ، 24.2، 24.9 و 51.7 درصدي وزن صد دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيكي، درصد و عملكرد روغن در مقايسه با تيمار آبياري نرمال شد. با كاربرد اسيد هيوميك به مقدار توصيه شده، بيشترين عملكرد دانه (2098.8 كيلوگرم در هكتار) به دست آمد. محلول پاشي نانو كلات روي نيز به افزايش 14.3، 8.4 و  18.4 درصدي تعداد دانه، وزن صد دانه و عملكرد دانه منجر شد. بيشترين درصد روغن (45.4 درصد) و عملكرد روغن (943.3 كيلوگرم در هكتار) در آبياري نرمال به دست آمد. عدم كاربرد اسيد هيوميك و همچنين آبياري تا BBCH65 محتواي كلروفيل برگ را كاهش داد. بيشترين فعاليت آنزيم سوپر اكسيد ديسموتاز در شرايط عدم مصرف نانو كلات روي و مصرف دو برابري اسيد هيوميك تحت شرايط آبياري تا BBCH65 مشاهده شد. درصد روغن دانه با صفات عملكردي و ميزان كلروفيل كل همبستگي مثبت و با فعاليت آنزيم هاي آنتي اكسيدان همبستگي منفي و معني دار داشت. نتايج رگرسيون نشان داد كه متغيرهاي تعداد كپسول، وزن صد دانه، عملكرد دانه و عملكرد روغن از اصلي ترين عوامل مؤثر بر درصد روغن دانه بوده اند. به‌طور كلي، محلول پاشي اسيد هيوميك به مقدار توصيه شده و نانو كلات روي، صفات رشدي و فيزيولوژيكي كرچك را بهبود بخشيد و تحمل گياه به محدوديت آبياري را افزايش داد.