ارزيابي پايداري زيست‌محيطي كشاورزي در استان آذربايجان شرقي

محيط زيست بستر فعاليت هاي كشاورزي است و منابع طبيعي نهاده هاي توليد آن مي باشند، بنابراين با توجه به ارتباط وسيع كشاورزي با منابع طبيعي و محيط زيست به نظر مي رسد كه پايداري كشاورزي نقش مهمي در حفاظت از سرمايه هاي طبيعي و محيط زيست داشته باشد. با توجه به اهميت اين موضوع در توسعه پايدار، اين تحقيق به ارزيابي پايداري زيست محيطي كشاورزي شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي با استفاده از تحليل سلسله مراتب گروهي (AHP) مي پردازد. وزن شاخص ها از طريق نظرسنجي از گروه كارشناسان تعيين شد و ساير اطلاعات لازم از منابع ثانويه نظير سازمان جهاد كشاورزي، سازمان آب منطقه اي و سالنامه هاي آماري استان آذربايجان شرقي در سال 1394 جمع آوري گرديد. نتايج مطالعه نشان داد شاخص هاي درصد مصرف آب غيركشاورزي، سيستم هاي كارآمد آبياري و سطح تراز آب زيرزميني، به ترتيب با وزن نسبي 0.129، 0.116 و 0.094، از ديدگاه گروه كارشناسان عوامل مهمي هستند كه بر ميزان پايداري تأثير مي گذارند. رتبه بندي ميزان پايداري نشان داد شهرستان هايي كه در شمال و شمال شرقي استان واقع شده اند داراي پايداري زيست محيطي بيشتري هستند، اما شهرستان هايي كه در گوشه جنوب غربي استان و در حاشيه درياچه اروميه قرار دارند، داراي پايداري زيست محيطي كمتري مي باشند. همچنين نتايج اين مطالعه نقاط ضعف شهرستان هاي مختلف استان را در دستيابي به پايداري زيست محيطي كشاورزي آشكار كرد. با توجه به نتايج حاصله پيشنهاد مي شود با گسترش سيستم هاي آبياري تحت فشار، اصلاح انهار و سيستم هاي سنتي انتقال آب در مزارع، مقابله با حفر چاه هاي غيرمجاز و تغيير الگوي كشت متناسب با شرايط تغيير اقليم به كاهش مصرف آب كشاورزي و تقويت منابع آبي زيرزميني استان كمك نمود.