زمين شيمي و خاستگاه طلاي كوهزايي منطقه قلقله كردستان، با استفاده از مطالعات ميانبارهاي سيال و ايزوتوپ‌هاي پايدار

رخداد طلاي قلقله، در بخش شمال غربي كمربند دگرگوني سنندج- سيرجان و در 50 كيلومتري جنوب غربي سقز واقع شده است. مجموعه واحدهاي سنگي رخنمون يافته در منطقه شامل آتشفشاني هاي دگرگون شده اسيدي، كلريت- سريسيت شيست، سنگ آهك‌هاي دگرگون شده و توده هاي نفوذي به سن مزوزوئيك مي باشد كه بخش غالب زمين‌شناسي منطقه را تشكيل مي‌دهند. اين مجموعه تحت تاثير فازهاي دگرگوني حاكم بر زون زمين ساختي سنندج - سيرجان دگرريخت شده و در طي آن كانه زايي طلا شكل گرفته است. بررسي‌هاي زمين شيميايي نشان داده است كه كانه زايي طلا در رگه‌هاي كوارتز- سولفيد رخ داده است. به منظور تعيين خاستگاه طلا در منطقه قلقله، مطالعات ريزدماسنجي و ايزوتوپ‌هاي پايدار بر روي رگه‌هاي كوارتزي همراه با كانه زايي و رگه‌هاي كوارتزي فاقد كانه زايي صورت گرفته است. بر اساس نوع و درصد فازهاي موجود در ميانبارهاي سيال و رفتار ريزدماسنجي آن‌ها، سه نوع ميانبار سيال در ذخيره معدني قلقله تشخيص داده شده است: نوع اول (I) ميانبارهاي تك فازه آبگين؛ نوع دوم (II) ميانبارهاي دو فازه آبگين (L+V)، كه از نظر دماي همگن شدن در دو گروه جاي مي گيرند: گروه اول با دماي همگن شدن 205 تا 255 درجه سانتي گراد و درجه شوري شوري معادل 5 تا 13 درصد وزني نمك طعام و گروه دوم با دماي همگن شدن 335 تا 385 درجه سانتي گراد و درجه شوري معادل 15 تا 19 درصد وزني نمك طعام؛ نوع سوم (III) ميانبارهاي سه فازه كربني- آبگينبا دماي همگن شدن 345 تا 385 درجه سانتي گراد و درجه شوري معادل 9 تا 13 درصد وزني نمك طعام. همچنين چگالي سيال كانه دار، فشار و عمق كانه زايي به ترتيب برابر 0.79 تا 0.96 گرم بر سانتيمتر مكعب، 2 كيلوبار و 7 كيلومتر مي‌باشد كه نشان دهنده محيط تشكيل ميان پوسته‌اي براي ذخيره معدني قلقله مي‌باشد. مقادير O18 و D مربوط به سيالات كانسنگ ساز (رگه‌هاي كوارتز- سولفيد) به ترتيب محدوده اي از %7.2 تا%8 و %35.27-تا %40.23- را نشان مي دهند. با توجه به جايگاه زمين‌شناختي ذخاير معدني قلقله، نسبت‌هاي موجود، بيانگر يك سيال دگرگوني مي‌باشد كه با آب‌هاي جوي آميختگي پيدا نموده است. تغيير شرايط از فشارشي به كششي همراه با گراديان زمين گرمايي كه بطور پوسته اي در حال افزايش بوده، باعث تحرك دوباره مقادير قابل توجهي سيالات دگرگوني شده است كه آميختگي سيالات بالا رو ناشي از فعاليت كوهزايي و سيالات پايين رو جوي سبب نهشت طلا توسط كاني‌هاي سولفيدي شده است.