برآورد مه‌بارش و باران‌ربايي در توده طبيعي راش شرقي خالص در جنگل‌هاي‌ هيركاني

جنگل‌هاي هيركاني به‌واسطه دما و رطوبت‌نسبي بالا مه‌غليظ در ارتفاعات و مهبارش از ديگر جنگل‌هاي معتدله و پهنبرگ خزان‌كننده جهان متمايز شده‌اند. اهميت مه‌بارش به‌عنوان يكي از مهم‌ترين منابع ورودي‌‌ آب و توليد رطوبت در جنگل بسيار تاكيد شده است. هدف از پژوهش حاضر كمي‌سازي مه‌بارش و باران‌ربايي توده‌طبيعي‌ راش (Fagus orientalis Lipsky) در ارتفاعات و بيان اهميت مه‌بارش در جنگل‌هاي‌هيركاني است. نمونه‎برداري‌ها در زمان رشدكامل برگ درختان تا قبل از شروع‌خزان برگها در سالهاي 1395و 1396در جنگل خيرودبهاربن انجام شد. بهمنظور اندازه‌گيري باران و تاج‌بارش به ترتيب 10 و 122 باران‌سنج در فضاي‌باز و زيرتاج‌پوشش قرارگرفت. دردوره پژوهش 22 رخداد باران با مقدارتجمعي 648 ميلي‌متر ثبت شد و درصد‌هاي تجمعي‌تاج‌بارش و باران‌ربايي در توده به ترتيب 99/4 و 0/2 درصد بدست آمد. به‌دليل حضور مه درتوده با درصدتجمعي 3/5 درصد 14 رخداد با باران‌ربايي منفي (تاج‌بارش بيشتر از باران) و مقدارتجمعي 22/6 ميلي‌متر و 3/5 درصد از بارندگي و 8 رخداد باران با باران‌ربايي مثبت (تاج‌بارش كمتر از باران) و مقدار تجمعي باران‌ربايي 25/5 ميلي‌متر و 3/9 درصد از بارندگي ثبت شد. بيشترين مه‌بارش در سال 1395 و در مهرماه مشاهده شد. نتايج نشان‌داد مه‌بارش سبب افزايش تاج‌بارش و كاهش باران‌ربايي مي‌شود. بنابراين درختان راش تأثير قابل توجهي بر فرآيندهاي هيدرولوژيك محلي داشته و محافظت آنها در اكوسيستم كوهستاني موجب به‌دام انداختن قطرات مه و توليد مه‌بارش مي‌شود كه به تامين آب‌زيرميني و رطوبت اكوسيستم كمك خواهدكرد. درك فرآيندهاي هيدرولوژيك توده با درنظرگرفتن پديده‌هاي جوي به مديران جنگل در مديريت بهينه توده‌هاي جنگلي و تنظيم ورودي آب به اكوسيستم ياري خواهدكرد.