بررسي رخداد كانه زايي در كانسار مس آبگاره، جنوب دامغان: براساس شواهد زمين شناسي، كاني شناسي و زمين شيمي

نوار آتش‌فشاني-رسوبي طرود-چاه شيرين در جنوب فروافتادگي كوير چاه جم (جنوب شرق دامغان)، ميزبان رخدادها و ذخاير معدني بي شماري همچون سرب و روي، مس، نقره و طلا است كه كانسار مس آبگاره در بخش شمال شرقي اين نوار قرار دارد. محدوده كانسار از نظر سنگ شناسي شامل سنگ هاي آتش‌فشاني با تركيب آندزيت، آندزيت بازالتي و بازالت و به مقدار كمتر آذرآواري (كريستال توف) به سن ائوسن مياني-بالايي مي باشد. ماهيت اين سنگ ها، كالك-آلكالن غني از پتاسيم تا شوشونيتي است كه از ديد جايگاه زمين ساختي، در موقعيت كمان ماگمايي مرتبط با پهنه فرورانش قرار مي گيرند. براساس مشاهدات صحرايي و مطالعات كانه نگاري، كانه زايي در دو مرحله هيپوژن و سوپرژن و هوازدگي صورت گرفته است. كانه هاي زون هيپوژن عموماً پيريت، كالكوپيريت و بورنيت مي باشند؛ درحالي‌كه كالكوسيت، كووليت، مالاكيت و كريزوكولا به عنوان كاني هاي اصلي زون سوپرژن مطرح هستند. شكستگي هاي حاصل از عملكرد گسل ها در سنگ هاي منطقه، محل مناسبي براي نفوذ محلول‌هاي گرمابي ايجاد كرده است و كنترل كننده اصلي كاني سازي محسوب مي شوند. مطالعات زمين شيميايي نشان مي دهد كه عنصر مس بيشترين همبستگي را با نقره دارد. اين در حالي است كه اين عنصر كاني مستقلي تشكيل نداده است و احتمالاً در شبكه كاني هاي مس دار، جايگزين مس شده است. سنگ هاي آتش‌فشاني مورد مطالعه در نمودار به هنجار شده نسبت به كندريت و گوشته اوليه داراي غني شدگي قابل ملاحظه اي از عناصرLREE و LILE نسبت بهHREE وHFSE و بي هنجاري منفي از عناصر Ti و Nb هستند. بر اساس نمودارهاي مربوطه، سنگ هاي منطقه مورد مطالعه از گوشته غني شده منشاء گرفته و تبلور تفريقي نقش اساسي را در تحول سنگ ها بر عهده داشته است. بر پايه مجموعه شواهد سنگ شناسي، كنترل ساختاري كاني سازي، نوع دگرساني و گسترش آن و كاني شناسي ساده مي توان نتيجه گرفت كه كانه زايي در محدوده آبگاره مربوط به يك سامانه واحد كانه زايي است كه در ارتباط با تكامل سيالات گرمابي كانه دار، سبب تشكيل كانه زايي رگه اي مس شده است.