تحليل پس‌لرزه‌هاي زمين‌لرزه 16 فروردين 1396 دوقلعه فريمان بر اساس داده‌هاي يك شبكه لرزه‌نگاري محلي موقت

در ساعت 10:39:10 صبح روز 1396/1/16 (مطابق با 6:09:10 به وقت جهاني روز 2017/04/05) زمين‌لرزه‌اي با بزرگي ML=6 روستاي دوقلعه در 46 كيلومتري شمال‌شرقي فريمان از توابع خراسان‌رضوي را تخريب كرد. رو مركز اين زمين لرزه در 35/81 درجه عرض شمالي و 60/36 درجه طول شرقي و عمق 13 كيلومتري محاسبه شد. پس از وقوع زمين‌لرزه اصلي پس‌لرزه هاي فراواني به‌وقوع پيوست كه بزرگ‌ترين آنها حدود 14 ساعت بعد از زمين‌لرزه اصلي با بزرگي ML=5.5 خراسان‌رضوي را به‌شدت لرزاند. با توجه به پيشينه لرزه‌خيزي تاريخي و دستگاهي، علي‌رغم اينكه پهنه خراسان‌ از مناطق فعال و لرزه خيز ايران است اما در منطقه فريمان به‌جز چند مورد، زمين لرزه بزرگي گزارش نشده است. بلافاصله پس از وقوع اين زمين لرزه يك شبكه موقت محلي با توانمندي 16 ايستگاه لرزه‌نگاري و سه ايستگاه شتاب‌نگاري به‌مدت 36 روز توسط پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله در منطقه نصب شد و فرصت مناسبي براي بررسي توزيع مكاني پس‌لرزه ها، شناخت گسل مسبب و ويژگي‌هاي زلزله شناختي اين زمين لرزه كه در ايالت لرزه‌زمين‌ساختي كپه‌داغ قرار دارد را فراهم آورد كه در اين پژوهش پس از به‌دست آوردن نسبت سرعت موج P به S به روش واداتي، بهينه‌سازي مدل يك‌بعدي اوليه انجام گرفته و پس‌لرزه ها مجدداً تعيين محل شده اند. سازوكارهاي به‌دست آمده از روش تركيبي پلاريته و نسبت دامنه بيانگر اين است كه روند گسل مسبب آنها غالباً به‌صورت شمال غربيجنوب شرقي است. توزيع پس‌لرزه ها نيز روندي شمال‌غربيجنوب شرقي نشان مي دهد كه در ادامه گسل مزدوران و هم‌راستا با گسل فريمان مي‌باشد اما با توجه به اينكه نوع سازوكارها غالباً فشاري و فشاري با مؤلفه امتداد‌لغز بوده است لذا احتمال اينكه گسل مسبب گسل مزدوران باشد بيشتر است. نمودار توزيع عمقي پس‌لرزه ها بيانگر آن است كه عمده پس‌لرزه ها در محدوده 84 كيلومتر از سطح زمين رخ داده اند. علاوه‌بر آن با ترسيم پروفيل هايي در راستا و عمود بر روند پس لرزه ها مشاهده شد كه عمق غالب پس لرزه ها كمتر از 10 كيلومتر همراه با به‌خط‌شدگي كاملاً واضح با شيب به‌سمت شمال‌شرقي مي باشد. نتايج كلي اين مطالعه نشان مي دهد كه فعاليت لرزه اي گسل پي سنگي در عمق كمتر از 10 كيلومتر صورت گرفته است بنابراين ضرورت رعايت دقيق مقررات ساخت‌وساز بر اساس معيارهاي فني استاندارد در طراحي و ساخت بناهاي مسكوني و صنعتي در منطقه فريمان براي كاهش آسيب هاي وسيع ناشي از زلزله هاي مخرب آتي اجتناب‌ناپذير است.