بررسي سازوكار ميان‌مقياس وقوع بارش‌هاي همرفتي بهاره در شمال‌غرب ايران

در پژوهش حاضر ضمن تحليل الگوي گردش مقياس همديد، با بهره گيري از يك مدل اقليمي منطقه محدود، سازوكار ميان مقياس حاكم بر وقوع بارش هاي بهاره در شمال غرب ايران بررسي شد. در اين راستا، نقش واداشت هاي ديناميكي وگرمايش محلي در وقوع بارش ها با استفاده از داده هاي ايستگاهي، داده هاي رقومي باز تحليل NCEP-NCAR و ERA-Interim و خروجي اجراي مدل RegCM4 بررسي شدند. يافته ها بيانگر آن است كه نمي‌توان بخش قابل‌توجهي از بارش‌هاي فصل بهار در شمال غرب ايران را به‌طور مستقل وكامل «بارش همرفتي» ناميد. در واقع، بارش‌هاي بهاري با مشخصه همرفتي در شمال غرب ايران، اصطلاحاً نوعي «همرفت واداشته» محسوب مي شوند. بدين معني كه، در صورت عدم وجود واداشت هاي ديناميكي در مقياس همديدي، از قبيل ناوه تراز مياني وردسپهر، بخش قابل‌توجهي از بارش‌هاي همرفتي شمال غرب ايران به‌وقوع نخواهند پيوست. همچنين، گرمايش محلي به‌تنهايي به‌دليل نبود رطوبت كافي در منطقه و عدم كفايت آن جهت فراهم سازي نيروي شناوري، قادر به ايجاد ناپايداري مورد نياز براي وقوع بارش نخواهد بود. تحليل مقاديرگرمايش بادررو نشان داد كه فرارفت افقي گرما از دامنه هاي كوهستاني به‌عنوان يك واداشت محلي، در تأمين گرما و انرژي دسترس پذير و تكوين همرفت و بارش همرفتي نقش مهمي دارد. همچنين، بررسي گرمايش محلي نشان دادكه چشمه هاي گرمايي بر روي دامنه هاي جنوبي و غربي و چاهه هاي گرمايي بر روي دامنه هاي شمالي و شرقي ارتفاعات مشاهده مي شوند. يافته كلي آنكه، حضور گذراي واداشت‌هاي ديناميكي مقياس همديدي در فصل بهار، در تركيب با حضور پايدار و پيوسته فرارفت افقي و قائم گرما، ناشي از گرمايش محلي بر روي دامنه هاي جنوبي و غربي ارتفاعات در ساعات روز، وقوع بارش با مشخصات همرفتي را در پي خواهد داشت.