واقع‌نمايي حسيات از ديدگاه ابن‌سينا

از ارتباط اندام حسي با اشياي خارجي، گونه‌اي از شناخت براي انسان ايجاد مي‌شود كه ادراك حسي نام دارد. منطق‌دانان، گزاره‌هاي حاكي از اين ادراك را كه بيانگر توصيف امور خارجي است، حسيات مي‌نامند. بسياري از انديشمندان و منطق‌دانان، حسيات را از مبادي باب برهان و از جمله قضاياي بديهي شمرده‌اند. از ديدگاه آنان، در قضاياي بديهي مطابقت با واقع امري حتمي و مسلّم به‌شمار مي‌آيد. ازسوي‌ديگر، وجود خطا در ادراكات حسي انكارناپذير است. بديهي بودن حسيات با امكان وجود خطا در آنها ناسازگار است؛ ازاين‌رو، منطق‌دانان بايد راهي براي حل آن ارائه كنند. ابن‌سينا نيز همچون ساير منطق‌دانان، حسيات را بديهي مي‌داند. اين نوشتار درپي تبيين ديدگاه ابن‌سينا در بديهي دانستن حسيات و راه حل وي براي مسئله خطا در ادراكات حسي است. وي در توجيه خطاي ادراك حسي، خطا را محصول قوه واهمه دانسته و مي‌گويد خطا در حسيات، هنگامي رخ مي‌دهد كه عقل تحت تأثير قوه واهمه، حكمي صادر كند؛ اما حكم عقل در حسيات، اگر به‌تنهايي و بدون دخالت وهم باشد همواره مطابق با واقع خواهد بود.