بررسي تطور تاريخي چيستي دلالت در ميراث منطقي مسلمانان

هدف اصلي منطق‌دانان از طرح بحث دلالت، بررسي اقسام دلالت‌هاي وضعيِ لفظي بوده است. ازاين‏رو، جاي خالي تحليل‌هاي دقيق از چيستي دلالت و عناصر سازنده آن، احساس مي‌شود. با وجود اين، چيستي دلالت در شمار بحث‌هايي است كه در تاريخ دانش منطق پذيراي برخي تحولات بوده است. بعضي از منطق‌دانان، چيستي دلالت را در قالب تعريفي منطقي ارائه نداده‌اند، اما فرايند دلالت را توصيف و مراحل آن را از آغاز تا انجام ترسيم كرده‌اند. گروهي ديگر، دلالت را صفت انسان دانسته و از آن با عنوان فهم معنا تعبير كرده‌اند. دسته سوم با رد اين ديدگاه، آن را صفت شيء خارجي و حالتي براي شيء دانسته‌اند. نوشتار پيشِ‌رو درپي آن است تا با ارائه سير تحول آراي منطق‌دانان مسلمان درباره چيستي دلالت، به ترميم كاستي‏هاي آن بپردازد. از نگاه اين مقاله، دلالت وصف آن دسته از صورت­هاي ذهني است كه با معنا انس دارند؛ بنابراين، دلالت، «تغيير التفات توسط يك مفهوم به‌سوي مفهوم ديگر» است. راه رسيدن به اين تعريف، تحليل گام به گام فرايند دلالت و كشف همه عناصري است كه در آن نقش دارند.