بررسي و نقد ماهيت سلبي سعادت در اخلاق وظيفه‌گراي كانت

از مهم‌ترين مفاهيم در فلسفة اخلاق، سعادت به‌عنوان زيربناي ذهني تمام اعمال آدمي است. با اين ‌حال، بنا به اخلاق كانتي، سعادت نمي‌‌تواند مبنا يا انگيزه‌اي براي اخلاق كلي و مطلق باشد. هدف در اين نوشتار، بررسي چرايي طرد سعادت از اخلاق كانتي است. مقاله با تعريف سعادت آغاز مي‌شود و در ادامه، انتقادات و اصول اخلاق كانتي كه در تضاد با سعادت‌خواهي هستند، بررسي مي‌شوند؛ و در نهايت، با انتقاداتي پايان مي‌يابد. هدف اخلاق، تنظيم قوانيني مطلق و نامشروط است كه اصل تجربي سعادت نمي‌تواند چنين قانوني را فراهم كند. اخلاق صوري كانت با تكيه ‌بر عينيت قوانين عقل آدمي، هرگونه توجه به ماده و غايت تجربي را زيان‌بار مي‌داند؛ اما سعادت امري ذهني و فردي است كه احكام آن، نه مي‌توانند كلي باشند و نه ضرورتاً سعادت را به‌عنوان نتيجه در پي داشته باشند؛ چراكه سعادت تا حد زيادي به دست طبيعت فراهم مي‌شود. مهم‌ترين انتقاد به چنين اخلاقي، در نظر نگرفتن جايگاهي براي سعادت‌انديشي در ترغيب به عمل اخلاقي است. عمل اخلاقي، يا به پشتوانه‌اي همچون خداوند براي اوامر و نواهي خود نياز دارد يا به لحاظ سعادت شخصي، كه اخلاق كانت فاقد آنهاست.