تحليل محتواي سرفصل دروس معماري منظر مبتني بر نگرش سيستمي در آموزش و طراحي منظر

معماري منظر حاصل ادراك انسان از محيط اطراف اوست و به مثابه يك رشته بيش از 100 سال قدمت آموزشي دارد. با اين حال اين رشته در ايران در سال 1380 و در مقطع كارشناسي ارشد تأسيس گرديده است. در اين پژوهش از راهبرد تحليل محتوا در رويكردي استنتاجي استفاده شده است. بررسي پارادايم­هاي موجود در طراحي منظر نشان دهنده حركت از پارادايم مديريت منابع و سيستم­ها به سمت پارادايم اكولوژي طراحي با تأكيد بر احياي دوباره سلامتي و بهره­وري سيستم_هاي انساني و اكولوژيكي و توجه به پويايي سيستم است كه جز در سايه نگرش سيستمي ممكن نخواهد بود. در اين پژوهش سرفصل دروه كارشناسي ارشد معماري منظر مصوب وزارت علوم در 2 رويكرد كمي و كيفي مورد بررسي قرار گرفته است. از نظر كمي ميزان ساعات دروس عملي و نظري در اين رشته تقريبا با هم برابرند. تحليل محتواي دروس اين رشته بر اساس پايه­هاي 9 گانه آموزش سيستمي در معماري منظر كه توسط ماتلاك پيشنهاد شده، صورت پذيرفته است. اين موارد عبارتند از: پايه­هاي طبيعي، مديريتي، تلفيقي، ميان­رشته­اي، اخلاقي، ارزشي، هدايت­گري، كاربردي و اقتصادي. نتايج نشان مي­دهند كه مجموعه دروس «طراحي منظر و محيط (1و 2و 3)» بيشترين توجه را به نگرش سيستمي در آموزش معماري منظر دارند. پس از آن «ساختار منظر و محيط» و «قوانين محيط و نظام­هاي طبيعي پويا» به ترتيب در مرتبه­هاي دوم و سوم قرار دارند. همچنين بيشترين توجهات به پايه­هاي «طبيعي»، «كاربردي» و «مديريتي» بوده و پايه­هاي «هدايت­گري» و «ميان­رشته­اي» كمترين توجه را داشته­اند كه نشان دهنده اهتمام به ابعاد اكولوژيكي منظر در برابر ابعاد اجتماعي منظر است. در كل وضعيت سرفصل دروس تنظيم شده با توجه به اهداف نگرش سيستم­محور، «متوسط» ارزيابي مي­شود. توجه به طراحي مشاركتي، طراحي جمعي، لزوم توجه به روش­هاي پژوهش ميداني، پيمايش اجتماعي و سنجش رفتار مردم در فضاهاي باز و ارزيابي ترجيحات عمومي و لزوم توجه به جامعه­شناسي منظر از جمله مواردي است كه توصيه مي­شود در بازنويسي دروس و اهداف آنها و يا تعريف دروس جديد مد نظر قرار گيرد.