بررسي خشكسالي درنيمه جنوبي استان گلستان با استفاده از روش تجزيه به عامل‌ها و GIS

بي‌ترديد شناخت و درك هرچه بيشتر پديده خشكسالي و الگوي توزيع جغرافيايي آن منجر به مديريت بهتر و مناسب‌تر تغييرات به وجود آمده و درنهايت كاهش اثرات ناشي از آن خواهد گشت. در اين پژوهش به‌منظور پهنه بندي (منطقه بندي) خشكسالي نيمه جنوبي استان گلستان از شاخص خشكسالي بارش استاندارد ( SPI) و روش تجزيه به عامل‌ها (PC) استفاده شده است. براي اين منظور از داده‌هاي بارندگي ماهانه 16 ايستگاه هواشناسي با پراكنش مناسب در منطقه طي يك دوره 43 ساله از سال 93-1350 استفاده شد. شاخص بارش استاندارد، براي هر يك از ايستگاه‌هاي منتخب در دو مقياس 3 و 12 ماهه محاسبه گرديد. تجزيه به عامل‌هاي مربوط به داده‌هاي SPI براي پهنه‌بندي منطقه از نظر خشكسالي با استفاده از آناليز اجزاي اصلي صورت گرفت. نتايج تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي اين شاخص در مقياس سه‌ماهه و دوازده‌ماهه نشان داد كه تعداد 6 عامل ويژه بزرگ‌تر از يك براي مقياس سه ماهه و 7 عامل ويژه براي مقياس دوازده ماهه وجود دارد كه بيش از و58-72 درصد از واريانس كل را در مجموع براي شاخص 3 و 12 ماهه توجيه مي‌كند. جهت تعيين و تشخيص مناسب بودن داده‌ها براي تحليل عاملي از دو روش KMO و روش كرويت بارتلت استفاده شد، كه نتايج اين آزمون‌ها نشان داد، تحليل عاملي براي شناسايي ساختار مدل در منطقه مورد مطالعه مناسب است. درنهايت بررسي‌ها نشان داد پس از چرخش SPI در مقياس سه‌ماهه ودوازده‌ماهه با روش واريامكس نرماليزه با توجه به ضرايب عامل‌ها، استان گلستان به 6 ناحيه متمايز از نظر شاخص 3 ماهه و 7 ناحيه از نظر شاخص 12 ماهه تفكيك‌شده است كه مي‌توان در اتخاذ تصميمات مديريتي مشترك و بهنگام از لحاظ موضوع خشكسالي و كاهش عواقب ناشي از آن با شناخت بيشتر در مورد نحوي پراكنش اين پديده در سطح استان مورداستفاده قرار گيرد.