بررسي و نقد چيستي وحي از ديدگاه نصر حامد ابوزيد

ابوزيد، انديشمند مصري، راجع به چيستي وحي سه ديدگاه مطرح مي‌كند. در ديدگاه نخست، وي نبوت را با كهانت مقايسه كرد، تا از جهت فرهنگي، مقبول و آشنا معرفي كند، اما، اولاً بررسي ابوزيد در مورد كهانت و شيوع فرهنگي آن كافي نيست؛ ثانياً خرافه‌هاي فرهنگي مانند كهانت، توجيه مناسبي براي وحي ارائه نمي‌كند؛ ثالثاً ادعاي او با شواهد درون‌ديني سازگار نيست. او در ديدگاه دومش قرآن را محصول تجربۀ ديني پيامبر معرفي مي‌كند. وي در اواخر عمرش ديدگاه سومي را ارائه داد كه بر اساس آن، قرآن را نه كلام خدا، بلكه كلام خطاپذير پيامبر (ص) مي‌داند. از نظر ابوزيد، قرآن حاصل گفت‌وگوهاي پيامبر در مواجهه با اعراب است. قرآن متن واحد و منسجم نيست، بلكه مجموعه‌اي از گفتارهاست. قرآن به‌مثابۀ گفتار، متني پاره‌پاره تلقي مي‌شود كه اختلاف‌هاي آن توجيه‌پذير و تناقض‌هاي آن رفع‌شدني خواهد بود، زيرا هر گفتاري متناسب با شرايط و مقتضيات و براي مخاطبان خاصي بيان شده است. در اين مقاله نظريات ابوزيد بررسي و نقد و نادرستي آنها نشان داده شده است.