بررسي چيستي سياق با رويكرد فقهي و اصولي

سياق به عنوان چارچوب و قالب ذهني كلام و ظرف تحقق قرائن در دريافت مرام و مقصود از كلام ايفاي نقش مي‌كند كه در بستر قرائن لفظي متصل و مترابط به گونه مسبوق يا ملحوق سامان مي‌يابد. قرائن منفصل نيز در صورتي كه در كلام متكلمي چون شارع باشد كه عادت او بر نصب قرائن به گونه منفصل و اعتماد به آن‌ها باشد، به مثابه قرينه متصل است و از همين رو فصل در كلمات او به منزله لا فصل به شمار مي‌آيد. قرينه حاليه نيز به لحاظ مقارنت و پيوند آن با كلام، ملحق به قرينه متصل بلكه از همان سنخ و همسان با آن است. اما غرض و غايت منظور از كلام نيز گرچه به عنوان عنصري اساسي در اين راستا مدد مي‌رساند؛ لكن به جهت قصور در اشتمال بر تمام موارد دلالت سياق، از جمله موارد عدم تعلق اراده چون دلالت اشاره؛ فاقد ظرفيت لازم براي وقوع در مقام تعريف است. همچنين تعريف سياق به گونه‌اي كه مشتمل بر قرائن لفظي سابق يا قرائن حالي نباشد، تعريفي مضيق از سياق است كه با موارد كاربرد وسيع آن ناسازگار است. از طرف ديگر احتساب قرائن گسسته در مطلق كلام ولو غير شارع، تعريف موسع از سياق و ناتمام است.