شناسايي و تحليل پيشران‌هاي كليدي آمايش منطقه‌اي براساس آينده‌پژوهي در شهرستان گرگان

Identification and Analysis of Key Drivers of Change in Regional Land Use Planning based on Foresight Approach in Gorgan Township

آينده ­پژوهي در فرايند آمايش سرزمين، به تصميم ­گيران اجازه مي ­دهد در فرايند تصميم­ گيري در مسائلي با پيچيدگي­ هاي زياد و عدم قطعيت­ هاي بالا، با تمركز بر پيشران­ هاي كليدي به حل مسائل مبهم و ديرياب فايق آيند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با مشاركت مديران استان گلستان و خبرگان دانشگاهي، مهم‌ترين پيشران­هاي تغيير در زمينۀ آمايش سرزمين شهرستان گرگان شناسايي شود تا بر پايۀ آن، مسير درستي به سوي آيندۀ مطلوب ترسيم كرد. اين پژوهش تحليلي‌پيمايشي است و داده ­هاي مورد نياز با بررسي منابع علمي و اسناد توسعه و آمايش استان گلستان و همچنين از طريق مصاحبه و نشست­ هاي تخصصي جمع­ آوري و تجزيه و تحليل شده است. با بررسي منابع علمي، 77 عامل مؤثر بر تغيير كاربري­ هاي سرزمين فهرست شدند. از ميان 77 عامل، تعداد 22 عامل نماينده طي نشست­ تخصصي انتخاب شدند. از دو گروه و در مجموع 70 نفر، شامل مديران سازمان­هاي مرتبط با فرايند آمايش سرزمين در شهرستان گرگان و متخصصان دانشگاهي طي پرسش‌نامۀ حضوري و آنلاين درخواست شد مقايسۀ زوجي ميان عوامل تأثيرگذار صورت پذيرد. با كاربرد تحليل ساختاري و ماتريس اثرات متقاطع مهم‌ترين عوامل بررسي و سنجش شدند. نتايج نشان داد از ميان 22 عامل، عوامل «سياست­ هاي دستوري»، «فناوري»، «خدمات دولتي در بخش‌هاي چهارگانه» و «زيرساخت­ هاي حمل‌ونقل انرژي» پيشران­هاي كليدي تغيير در اجراي آمايش شهرستان گرگان هستند. متغير «سياست­ هاي دستوري» مورد توافق هر دو گروه متخصصان دانشگاهي و مديران شهرستان است، در درجۀ اول اهميت قرار دارد و مي­ تواند به‌عنوان پيشران كليدي، بر ساير متغيرها اثرگذار باشد.

Foresight analysis in land-use planning lets decision makers overcome complexity and reduce uncertainty through a focus on key drivers. This study attempts to identify the most important drivers of change in land use/cover planning in Gorgan Township with the participation of managers and academic experts towards a desired future. The approach is normative and the required data were obtained through investigation of scientific literature and land-use planning documents of Golestan Province. Interviews and meetings with experts also inform the process. Following a literature review, 77 effective factors on the future of land use/cover in the Province were identified. Among these, 22 representative factors were selected according to expert opinions. Two groups, totaling 70 people, consisting of managers of organizations in Golestan Province with links to land use planning and academic experts were asked to answer an online or in-person questionnaire of the effective factors. The structural analysis and cross-impact matrix were applied to the data. According to the result, the factors “Imperative policies”, “Technology”, “Governmental Services” and “Transportation and energy infrastructure” are the key drivers of change in land use/cover and affect the implementation of land-use planning in Gorgan Township. Both groups approved the "Imperative policies" as the most significant key driver which can affect other factors.