تأثير مباني فكري سيد احمدخان هندي بر انديشه‌‌هاي تفسيري وي

اشغال هندوستان توسط انگليسي‌‌‌‌ها و شكست مسلمانان در انقلاب 1875م، شرايط نامطلوبي را بر مسلمانان هند تحميل كرد. همين امر، جنبش‌‌هاي اصلاحي ازجمله حركت اصلاح‌‌گرايانۀ سيد احمدخان را در‌‌پي داشت. احمدخان در‌‌جهت آشتي علم و دين، با رويكردي نوگرايانه «تفسير القرآن هو الهدي و الفرقان» را نگاشت. وي نسبت‌‌به هم‌‌عصران خود داراي مباني فكري متفاوتي بود كه منجر‌‌به تفسير متفاوت قرآن شد؛ از‌‌اين‌‌رو واكاوي مباني فكري وي و زمينه‌‌هاي شكل‌‌گيري آن، مهم‌‌ترين مسألۀ اين پژوهش است كه با روش توصيفي تحليلي سعي در پاسخ به آن دارد. قرآن‌‌بسندگي، تجربه‌‌گرايي در تفسير قرآن و عرفي‌‌دانستن زبان قرآن، به‌‌عنوان مهم‌‌ترين مباني فكري احمدخان از دستاوردهاي پژوهش حاضر است. اين نوع نگرش تحت‌‌تأثير شرايط اجتماعي سياسي آن روزگار شكل گرفته و بر آراي تفسيري احمدخان اثر گذاشته‌‌است. بر اين اساس، معجزه، وحي، نبوت، ملائك و ساير مفاهيم غيرمادي به‌‌كار رفته در قرآن كريم را تأويل كرده و تأويل‌‌ها را بر مبناي مطابقت نظام تشريع با نظام تكوين توجيه كرده‌‌است.