تحليل گياه‌مردمان نخستين (جم، كيومرث و فريدون) در اساطير هندوايراني با محوريت زندگاني كيومرث

مرور اساطير هندوايراني گوياي آن است كه اين مردمان به‌طور اعم و ايرانيان به‌طور اخص، از عصر پيشامهاجرت، پيوندي نزديك با گياه داشتند. يك سبب مهم كوچ بزرگ آرياييان، پيوندشان با گياه و موانع رشد وسيع گياه در سرما و تاريكي مساكن اوليه‌شان بوده‌است. يكي از جالب‌ترين نمودهاي پيوند ديرين هندوايرانيان با گياه، حضور وسيع گياه‌مردمان نخستين در اساطير اين قوم است. مقولۀ «گياه‌مردم» كه نظريۀ پيشنهادي اين مقاله است، ترسيم‌كنندۀ يكي‌انگاري انسان نخستين و گياه در نگاه هندوايرانيان باستان است. اين مقوله از يك سو گوياي پيوند عميق و وسيع اين مردم با پديدۀ گياه و كشاورزي است و از سوي ديگر، گوياي پيوند ناگسستني بسياري از طلوع‌ها و غروب‌هاي پادشاهي با آيين‌هاي باروري زمين است. در اين مقاله با بررسي نمونه‌هاي انسان نخستين در اساطير هندوايراني ازقبيل فريدون و جم و به‌ويژه كيومرث به روش تحليلي، به جستجوي گياه‌مردمان نخستين در اساطير هندوايراني و تدوين و پيشنهاد چرخه‌اي تازه براي تحليل روايت‌هاي اساطيري بپردازيم، به‌نام «چرخۀ زندگاني گياه‌مردمان». از ديگر يافته‌ها و نتايج مقالۀ حاضر آن است كه ترجمۀ گيّه‌مرتن (كيومرث) به «زندۀ ميرا» كه ترجمۀ رايج و پذيرفته‌شدۀ اين نام است، ترجمه‌اي دقيق نيست و اين نام مي‌تواند معادل «گياه‌مردم» (مردِ گياهي) باشد.