كنايه‌‌هاي ابداعي در شعر علّامه اقبال لاهوري

علّامه اقبال لاهوري از شاعران بزرگ فارسي‌‌‌‌گوي شبه قاره هند است كه اهميت و جايگاه وي در بين مردم ايران و شبه قارۀ هند، بر كسي پوشيده نيست. وي درجهت بيان افكار آزادي‌‌‌‌خواهانه و وحدت‌‌‌‌طلبانه خود، از زبان شعري فارسي بسيار مدد جسته است. از جمله نكاتي كه در اشعار اقبال جلب توجه مي‌‌‌‌كند، كاربرد كنايات جديد در زبان شاعرانۀ اوست؛ كناياتي كه پيش از آن كاربرد نداشته يا بسيار كم‌‌كاربرد بوده‌‌‌‌اند. با توجه به اهميت شناخت هرچه بهتر ويژگي‌‌‌‌هاي زبان شاعرانۀ اقبال، در اين پژوهش به روش توصيفي تحليلي تلاش شده‌‌‌‌است تا بدين سؤال اساسي پاسخ داده‌‌شود كه با توجه به اهداف روشنگرانه اقبال لاهوري، در كنايات شعري او چه ابداعاتي مشاهده مي‌‌‌‌شود؟ بدين منظور براساس بلاغت سنتي، انواع تازگي‌‌‌‌هاي كاربرد كنايه در اشعار اقبال، مشخص ‌‌‌‌شد. نتيجۀ اين بررسي نشان از آن دارد كه كنايه ضمن اينكه از ابزارهاي اصلي تصويرگري‌‌‌‌هاي شاعرانۀ علامه اقبال بوده، درجهت بيان انديشه‌‌‌‌هاي متعالي و انسان‌‌‌‌ساز او دچار تحول شده، منجر به ابداع كناياتي شده كه خاص خود اقبال است. كناياتي كه ريشه در فرهنگ غني اسلامي و آشنايي عميق وي با فرهنگ و زبان و ادب فارسي دارند.